ظرفیت های ادبی در خلق كاراكتر اسباب بازی -۱۴
ازتخصص نداشتن تولیدكننده اسباب بازی درخلق كاراكتر تانبود كپی رایت
اشكان رهگذر، انیمیشن ساز معتقد می باشد، تولیدكنندگان اسباب بازی در كشور ما تخصص این را ندارند كه راجع به خلق كاراكتر اسباب بازی اظهار نظر كنند.
به گزارش دست و هنر به نقل از مهر، «نورمن مکلارن» تعریفی از انیمیشن دارد که این گونه است: «انیمیشن هنر نقاشی های که حرکت می کنند نیست بلکه هنر حرکاتی است که نقاشی می َشوند آن چه در انیمیشن درخلال قاب ها اتفاق می افتد بسیار مهم تر از چیزی است که روی قاب وجود دارد. بنابراین، انیمیشن هنر کنترل ماهرانه فاصله های غیر قابل رویتی است که بین قاب ها وجود دارد.»
انیمیشن از پرطرفدارترین برنامه هایی است که کودکان به شدت دوست دارند و از آن تأثیر می گیرند، یکی از دلیلهای این اقبال و نیز باورپذیری شخصیت های آن و اثرگذاری آن بر روی کودکان، جذابیت های تصویری و خاصیت های مشترکی است که با دنیای کودکان دارد، همانند تخیل، اغراق و تاکید، طنز و...
شخصیت ها و کاراکترهای محبوب کودکان بیشتر از انیمیشن ها و کارتون ها هستند، در بین پرطرفدارترین کارتون ها و مجموعه شخصیت های کارتونی دنیا «میکی ماوس» متعلق به کمپانی والت دیزنی، «باب اسفنجی» و «دورا کاوشگر» متعلق به کمپانی نیکلودئون و «تام وجری» و «اسکوبی _دو» متعلق به کمپانی برادران وارنر است که رتبه های اول را در اختیار دارند، از مشهورترین نمونه های پرطرفدار هم می توان به «باربی» اشاره نمود که رتبه هفتم را دارد که بعد از توفیق و کسب شهرت در حوزه عروسک حق امتیاز تولید برنامه های کارتونی را گرفت و در سال ۱۹۸۷ نخستین انیمیشن باربی ساخته شد. اسباب بازی به لحظه رویکرد خاستگاه محصول کارکردی دوگانه دارد. اسباب بازی های مشهوری همچون باربی، شهرت خودرا از جنبه اسباب بازی بودن خود کسب کرده اند و برخی دیگر از اسباب بازی توسط یک فیلم سینمایی به شهرت رسیده اند و حق امتیاز آنها توسط کمپانی های تولیدکننده خریداری شده است. در نتیجه می توان انیمیشن را خاستگاه بازارسازی فرهنگی دانست که در خلق کاراکتر و شخصیت ها تأثیرگذار، باید فعالیت گسترده داشته باشد. اشکان رهگذر کارگردان انیمیشن «آخرین داستان» در گفت وگوی تفصیلی با خبرگزاری مهر، درباره استفاده از شخصیت و کاراکترهای ایرانی در محصولات جانبی همچون اسباب بازی و لوازم التحریر و… می گوید.
با توجه به آثار ادبی غنی و پربار در کشورمان و اسطوره هایی که در ادبیات مان آمده است همچنان در خلق کاراکترسازی در حوزه ادبیات بسیار ضعیف هستیم و نتوانستیم آنگونه که شایسته و بایسته است اسطوره هایمان را به کودکان معرفی نماییم، البته شما دراین زمینه دستی بر آتش دارید و انیمیشن «آخرین داستان» بر طبق شاهنامه بود اما بعضی از تولیدکنندگان اسباب بازی و فعالان حوزه صنایع فرهنگی معتقدند زمانی که انیمیشن سازها و فیلمسازان در این راه قدم بردارند و از اسطوره ها و قهرمان هایمان برای تولید محتوای انیمیشنی استفاده کنند باید راهی برای ارتباط با بخش صنایع فرهنگی هم پیدا کنند یعنی تعاملی دوسویه دراین زمینه داشته باشند که صاحبان آثار با تولیدکنندگان اسباب بازی و لوازم التحریر با هم در ارتباط باشند. ما انیمیشن هایی داشتیم که خوب کار کردند و شخصیت های که در تلویزیون، رسانه و سینما خوب درخشیدند در ادامه با بخش تولید و صنعت نتوانستند همکاری کنند و این رابطه همیشه با بن بست روبه رو شده است. دلیلش هم همان نبود نگاه حرفه ای در بخش اقتصادی و نبود فعالیت گروهی است. نظر شما در این زمینه چیست؟
چرا ما نمی آییم با تولیدکنندگان فعالیت داشته باشیم، اتفاقاً خیلی هم دلمان می خواهد اما درباره خلق کاراکتر باید بگویم که تولیدکنندگان اسباب بازی در کشور ما تخصص این را ندارند که راجع به خلق کاراکتر اسباب بازی اظهار نظر کنند.
مجموعه هورخش از پیشروترین مجموعه در حوزه محصولات جانبی برای انیمیشن است و وب سایتی طراحی کردیم که فروشگاه آنلاین محصولات جانبی است و شروع این فعالیت هم با انیمیشن «آخرین داستان» استارت خورد. ما دراین زمینه فعالیت ها وتحقیقات گسترده ای انجام دادیم و حتی در سفری که به چین داشتیم در نمایشگاهی با تولیدات اسباب بازی آنجا آشنا شدیم و با تولیدکنندگان اسباب بازی هم صحبت کردیم. بگذارید این را بگویم اصلاً به این شکل نیست که انیمیشن ساز باید به دنبال تولیدکننده یا طراح اسباب بازی باشد. به این محصولات جانبی مرچندایزینگ گفته می شود که به دنبال تجاری سازی محصولی از دیگر محصولات است. مثلاً فیلم انیمیشنی ایجاد می شود این مجموعه نویسنده، کارگردان و طراح دارد که تخصص شان خلق و طراحی کاراکتر است در مرحله بعد کسانی که در حوزه مرچندایزینگ فعال می باشند با دیدن انیمیشن ها و فیلم ها پتانسیل های موجود در آنرا استخراج می کنند.
اما نقد بر روی همین مسئله است که همکاری انیمیشن سازان با حوزه صنایع فرهنگی خیلی قوی نیست و مثالی که زده شده در خارج از کشور تعامل گسترده ای وجود دارد حتی انیمیشنی که ایجاد می شود پیش از اکران محصولات جانبی اش تولید می شود که مخاطب آنرا بشناسد اما در اینجا چنین سازوکاری وجود ندارد؟!
اتفاقاً مسئله ای هم که ما با این افراد در حوزه اسباب بازی داریم زمانی که «آخرین داستان» اکران نشده بود با هر کسی درباره این محصولات جانبی صحبت می کردیم نخستین موضوعی که با ما صحبت می کردند این بود که اول انیمیشن اکران شود و بعد درباره موضوعات دیگر صحبت می نماییم دقیقاً کاملاً برعکس مبحثی که شما گفتید تولیدکنندگان مدعی این هستند که در خارج از کشور انیمیشن ها پیش از اکران با تولیدکنندگان و طراحان اسباب بازی در ارتباط هستند.
تولیدکنندگان اسباب بازی در کشور ما تخصص این را ندارند که راجع به خلق کاراکتر اسباب بازی اظهار نظر کنند
در مرحله بعدی ما اصلاً نمی دانیم که در ایران می توان اسباب بازی در سطح و کیفیت بالا تولید کرد، البته می دانیم که تولید می شود اما آیا این تولیدات قدوقواره ای همچون تولیدات در چین دارد؟ امروز با شرکت های بسیاری برای محصولات جانبی «آخرین داستان» در تعامل هستیم و علاقه مندیم با هر شرکت دیگری که در حوزه اسباب بازی و سرگرمی فعالیت دارند، همکاری داشته باشیم.
ما حتی در زمینه استیکر هم با شرکتی که دراین زمینه فعال می باشند همکاری داشتیم و استیکر انیمیشن «آخرین داستان» را تولید کردیم. حتی گروه سرگرمی دورهمی نزدیک به یکسال است که تمرکزشان را برای تولید بازی رومیزی آخرین داستان و شاهنامه گذاشته اند. همین طور با شرکتی که «ست آرایشی برای کودکان و نوجوانان» تولید می کنند تعاملاتی داشتیم که این محصول را بر طبق شخصیت شهرزاد آخرین داستان تولید نماییم. در نتیجه ما در رابطه با تولیدکنندگان محصولات جانبی هستیم و حتی خوشحال می شویم دیگر فعالان این حوزه با ما تعامل داشته باشند تا محصولات خوبی دراین زمینه را وارد بازار نماییم. حتی من از این مساله باخبر هستم که دیگر مجموعه های انیمیشنی همچون فیلشاه هم از این قضیه استقبال می کنند.
اما سوال اساسی این است که چرا بحث کاراکتر ادبی برای انیمیشن سازها خیلی دغدغه نیست بغیر از شما که دراین زمینه فعال بودید؟!
در زمینه کاراکتر ادبی مثال عیان اش «آخرین داستان» است. اینکه برای دیگران دغدغه نیست و به سمت اش نمی روند و رغبت ندارند را من نمی توانم پاسخ دهم اما من دراین زمینه فعالیت هایم را داشته ام. اما باید بگویم که مثلاً ما آخرین داستان را ساخته ایم و ۷ کتاب مصور هم از این مجموعه، منتشر کردیم. هم خود فیلم پخش جهانی شده و هم کتاب ها پخش جهانی شده اند و محصولات جانبی آن هم تولید و انتشار یافته است اگر تولیدکنندگان اسباب بازی به دنبال ساخت اسباب بازی یا تولید کاراکتر هستند انیمیشن آخرین داستان است و ما هم استقبال می نماییم.
درباره دیگر آثار هم باید به این مساله اشاره کنم که معمولاً تولید انیمیشن در ایران متأسفانه کار سفارشی است. یعنی کسی می خواهد فیلم سینمایی انیمیشنی تولید نماید باید رضایت شوراهایی که از انیمیشن حمایت می کنند را داشته باشند و ناخودآگاه نظرات و عقاید آنان برایشان مهم تر می شود تا تولید یک انیمیشن با کیفیت. مثلاً من بخواهم یک انیمیشن بسازم پیش از اینکه فکر کنم این انیمیشن من یک فیلم کودک پسند و جذاب برای مخاطب باشد باید به این فکر کنم که آن مسئول در فلان شورا خوشش بیاید یا نظرش چیست که معمولاً آن مسئول هم دراین زمینه صاحب نظر نیست این سوء مدیریت دولتی که در همه بخش های فرهنگ لطمه رسانده به این بخش هم لطمه می رساند.
و گرنه فعالان در این عرصه ایده های بسیار خوبی دارند و آثار خوبی هم تولید شده است اما انیمیشن سینمایی در ایران نزدیک به ۹۰ درصد دولتی و ارگانی است به همین خاطر هم اتفاق جذابی در آن رخ نمی دهد.
معمولاً تولید انیمیشن در ایران متأسفانه کار سفارشی است. یعنی کسی می خواهد فیلم سینمایی انیمیشنی تولید نماید باید رضایت شوراهایی که از انیمیشن حمایت می کنند را داشته باشند و ناخودآگاه نظرات و عقاید آنان برایشان مهم تر می شود تا تولید یک انیمیشن با کیفیت
برای تجاری سازی محصولات جانبی چه راه کاری باید پیش گرفت؟ پرداختن به بحث کپی رایت در این راه می تواند مؤثر باشد؟
باید بحث کپی رایت را به صورت جدی دنبال کرد، مثلاً من بعنوان کارگردان آثاری که ساخته ام را در خانه سینما ثبت می کنم و مجوز می گیرم ولی تولیدکننده ای که کالای فرهنگی کودک تولید می کند شخصیت السای دیزنی را خیلی راحت کپی می کند و بر روی محصولش درج می کند. این موجب می شود که کودک شخصیت «السا» بیشتر می شناسد تا شخصیت «شهرزاد» آخرین داستان، خب چرا تولیدکننده به سراغ شخصیت انیمیشن من نمی آید؟ برای اینکه باید درصدی را پرداخت کند از همین رو، شخصیت هایی که برایش رایگان هستند کپی و استفاده می نماید. چرا باید با من انیمیشن ساز در تعامل باشد و شخصیت کارتونی من را تجاری سازی کند که درصدی هم به من تعلق بگیرد؟! بطور قطع تولیدکننده اسباب بازی چنین کاری را نمی کند و به سمت شخصیت های همچون بتمن، سوپرمن و باب اسفنجی می رود. وقتی هیچ نظارتی بر روی محتواهایی که در زمینه اسباب بازی تولید می شود، وجود ندارد (مگر اینکه اورجینال باشد) منظورم کالاهای زیرزمینی است که بیزنس اش هم این امر را ایجاب می کند هیچکس جلوی فعالیتش را نمی گیرد. ما هم در مقابل آنها زوری نداریم که کاری نماییم، اگر بگویم چرا چنین کاری می کنی و از شخصیت خارجی استفاده می کنی! در جواب می گویند: رایگان شخصیت ها را استفاده می نماییم و جواب هیچ کسی را دراین زمینه هم قرار نیست بدهیم بیشتر هم سود می نماییم. پس چرا از این شخصیت ها استفاده نکنیم.
وقتی صحبت از حق کپی رایت می شود این توجیه را می آورند که چون کودکان ما شخصیت السا را می شناسند بطور قطع این شخصیت در مرحله آزمون و خطا پذیرفته شده و مخاطب السا را بیشتر از کاوه آهنگر، رستم و سهراب یا شهرزاد می شناسند چه بسا بچه ها اصلاً این شخصیت های ایرانی را نمی شناسند! این توجیهی است که وجود دارد یعنی بیشتر تولیدکنندگان در حال ذائقه شناسی هستند نه ذائقه سازی! آنها باید شهرزاد، رستم، سهراب و کاوه آهنگر را به کودکان بشناساند؟!
دقیقاً مشکل همین جاست. اینکه السا را برمی دارند بر روی محصولات استفاده می نمایند اگر کپی رایت داشت و هزینه هنگفتی را بابت حق کپی رایت پرداخت می کرد هیچ گاه از این شخصیت استفاده نمی شد ولی چون مجانی است این کار را انجام می دهند. مثلاً تولیدکننده ای بخواهد شخصیت السا را بر روی محصولاتش بزند باید کلی پول به سازنده و طراح السا بدهد. شما فکر کنید کل ایران هم شخصیت «شهرزاد، آخرین داستان» را بشناسد اما اگر تولیدکننده باید به سازنده این مجموعه پول بدهد باز هم کاراکتری که مجانی است را استفاده می نماید این ربطی شناخته شدن شخصیت یا کاراکتر ندارد.
البته این معضل فقط در حوزه محصولات جانبی هم نیست کسانی که وی اودی و تلویزیون اینترنتی دارند بدون هیچ پرداختی انیمیشن خارجی را دانلود می کنند و در خروجی قرار می دهند، کودکان و نوجوانان هم آن انیمیشن را می بیند، از طرفی دیگر تولیدکننده لوازم التحریر هم عکس شخصیت آن انیمیشن را به آسانی دانلود می کند و بر روی محصولاتش استفاده می نماید در آخر هم کودکان و نوجوانان به سمت چنین شخصیت های می روند
مسئله جدی تر اینکه این افراد هم کلی در ساختار فرهنگی نقش دارند و بر روی لوازم التحریر یا اسباب بازی باید شخصیت ایرانی را استفاده کنند اما چنین کاری نمی کنند این افراد می توانند در شناخته شدن شخصیت های ایرانی کمک خوبی کنند. من فکر می کنم همه آدم ها شخصیت های شاهنامه را می شناسند همین که اسمی از شخصیت شاهنامه یا هزار و یک شب آورده شود کافی است حتی خود کودک کنجکاو می شود که سراغ شخصیت ها برود و آنان را بیشتر بشناسد و پرس وجو کند! پس ببینید هر حرفی که زده می شود در خصوص استفاده نکردن شخصیت های ادبی و تاریخی ایرانی همه بهانه است.
البته این معضل فقط در حوزه محصولات جانبی هم نیست کسانی که وی اودی و تلویزیون اینترنتی دارند بدون هیچ پرداختی انیمیشن خارجی را دانلود می کنند و در خروجی قرار می دهند، کودکان و نوجوانان هم آن انیمیشن را می بیند، از طرفی دیگر تولیدکننده لوازم التحریر هم عکس شخصیت آن انیمیشن را به آسانی دانلود می کند و بر روی محصولاتش استفاده می نماید در آخر هم کودکان و نوجوانان به سمت چنین شخصیت های می روند. اما اگر تلویزیون اینترنتی بخواهد انیمیشن من را پخش کند باید به من پول بدهد و هم آن تولیدکننده لوازم التحریر و اسباب بازی اگر بخواهد از شخصیت های انیمیشنی من استفاده نماید بنا بر این می بینیم همین افراد ما را کنار می گذارند برای اینکه که مجانی نیستیم.
چه محصولاتی از انیمیشن «آخرین داستان» تولید شده است؟
پوشاک، لوازم آرایشی، اکسسوری و لوازم التحریر تولید شده و بازی رومیزی آن در حال تولید است. اما به شدت مجموعه هورخش از تولیدکنندگان محصولات جانبی جهت همکاری دراین زمینه استقبال می کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب