چالش های آموزش زبان فارسی در زمان كرونا بررسی گردید
نخستین روز از وبینار بین المللی دوروزه با محور «پیامدهای انتشار کرونا بر آموزش و گسترش زبان فارسی» با حضور استادانی از کشورهای ایران، لبنان، گرجستان، پاکستان، اسپانیا، ترکیه، هند، صربستان، تونس و کنیا برگزار گردید.
به گزارش دست و هنر به نقل از ایسنا، رضامراد صحرایی، معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی، در ابتدای این وبینار که به همت بنیاد سعدی و دانشگاه علامه طباطبایی در روز چهارشنبه (۲۶ آذرماه) انجام شد اظهار داشت: امیدوارم این رویداد نقطه عطفی در زمینه فعالیتهای در رابطه با آموزش زبان فارسی در جهان باشد. این وبینار نشان داد بااینکه کرونا بین ما فاصله انداخته است، اما زبان فارسی ما را روز به روز به هم نزدیک تر می کند.
رهایی فرهنگ از قید جغرافیا
سپس حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی و استاد روابط بین الملل، با اشاره به اینکه امیدواریم با گسترش زبان فارسی بتوانیم صدای دیگری در این جهان حاکم نماییم، به تأثیر مثبت کرونا در حوزه فرهنگ اشاره نمود و اظهار داشت: ما در جهانی زندگی می کردیم که همه پدیده های اجتماعی در بند جغرافیا گرفتار شده بودند و برای توسعه خود موانع سختی را برای درنوردیدن فضاهای جغرافیایی داشتند، اما ما با وجود تمام مضرات فاجعه بار شیوع ویروس کرونا شاهد اتفاق مهمی در جهان و رها شدن پدیده های اجتماعی و خیلی از فرهنگ ها از قید جغرافیا و امکان پذیری گسترش جهانی این پدیده ها از پروسه فعالیتهای مجازی بودیم.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه بیان کرد: یکی از موانع گسترش زبان فارسی در کشور ما، فقدان روش های تخصصی در گسترش و آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان بود. ما گرفتار پاره ای مشکلات آموزشی و فناورانه آموزشی در این حوزه بودیم، اما امروزه با تدوین کتاب های درسی و شیوه های تخصصی آموزش فارسی به غیرفارسی زبانان زمینه ای فراهم شده که می توانیم همراه با تحول بزرگ در دنیای جدید نقطه عطفی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان داشته باشیم.
چندان آماده نرم افزارهای برخط نبودیم
در ادامه حسن ادیب حاج سلیمان، رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لبنان، اظهار داشت: یکی از اشکالات ما مربوط به برخط بودن است. عده ای از دانشجویان می خواهند از صفر شروع کنند، اما دانشگاه های ما چندان آماده تدریس برخط نبودند. حضور استاد و گفت وگوی او با دانشجو سر کلاس اهمیت بسیاری دارد، بنابراین مجبور شدیم از دانشجویان بخواهیم یک تا دو روز از هفته را به صورت حضوری سر کلاس بیایند تا مطالب برخط را به صورت حضوری توضیح دهیم.
رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لبنان مشکل بعدی شان را نبود کتاب درسی دانست و اضافه کرد: البته کتاب های «مینا» و «شیراز» و آموزش های نوین در دانشگاه لبنان جزء منابع اصلی تدریس ماست و مشکلی با محتوای درسی خوب و حرفه ای نداریم و هر استادی که بیاید می تواند برنامه را پیش ببرد.
او همین طور پیشنهاد کرد «آزفا» به اپلکیشن تلفن همراه تبدیل گردد تا آدم های معمولی هم بتوانند وارد آن شوند.
کاهش گرایش نسل جدید به ایران شناسی
در ادامه تئا شورغای، رئیس کرسی ایران شناسی دانشگاه دولتی ایوانه جاوا خیشویلی تفلیس، اظهار داشت: کاهش گرایش نسل جدید به ایران شناسی آشکار است و شیوع ویروس کرونا در این حوزه چندان مؤثر نیست، بلکه به پروسه نزولی این گرایش شدت بخشیده است. تعداد دانشجویان در مقطع کارشناسی از ۱۲ تا ۱۵ نفر نوسان دارد.
شورغایا ضمن اشاره به ابزارهای مختلف برای آموزش در دانشگاه ها و مدرسه ها در این کشور در ادامه اظهار داشت: این بیماری علاوه بر مشکلاتی که دارد، بعضی خوبی ها نیز دارد؛ تمام دنیا به سمت آموزش مجازی رفته بود، اما ما یا عقب مانده بودیم یا حرکت مان کند بود که کرونا آنرا تسریع کرد. همین طور مشخص شد در تدریس زبان فارسی از روش های مدرن تا اندازه مطلوب استفاده نمی شد و کرونا امتیاز استفاده از این شیوه ها را شفاف تر کرد.
او همین طور یکی از اشکالات را تدریس الفبا به صورت مجازی دانست و اظهار داشت: هیچ کدام از پلت فرم ها این امکان را نمی دهد که نوع حرکت حروف را به دانشجویان نشان دهیم و در این مرحله دانشجویان از نوشته های خود عکس می گیرند و برای استاد می فرستند.
توقف کلاس های زبان فارسی در پاکستان
سپس یوسف حسین خوشی، رئیس گروه زبان فارسی در بخش فارسی دانشگاه پیشاور پاکستان، ضمن اشاره به بازنشستگی استادان زبان فارسی و این که او به تنهایی در بخش فارسی کار می کند، اظهار داشت: پس از بازنشسته شدن استادان زبان فارسی، کلاس های دکترای زبان فارسی برگزار نمی گردد، برای اینکه استاد زبان فارسی نداریم. تنها دوبار در سال در ترم بهار و پاییز دوره کوتاه مدت داریم. همین طور در خانه فرهنگ این دوره های کوتاه مدت برگزار می شود، اما متاسفانه در سال ۲۰۲۰ با شیوع ویروس کرونا، این دوره ها نیز با مشکل روبه رو شد و دولت اجازه برگزاری نمی دهد و در سال ۲۰۲۰ کلاس های کوتاه مدت را هم نداشتیم.
رئیس گروه زبان فارسی دانشگاه پیشاور ضمن اشاره به کتاب هایی که در آن جا تدریس می شد، اضافه کرد: «شعر فارسی» یکی از کتاب هایی است که در پاکستان به زبان اردو ترجمه شده و بعد از آن کتاب «آزفا» را تدریس کردیم که شکل نرم افزاری نبود که مجازی تدریس نماییم، اما دو کتاب دیگر که نرم افزارهای آنها موجود است، «زبان فارسی» نوشته احمد صفارمقدم و «گام اول» مربوط به بنیاد سعدی است که در خدمت تمام فارسی آموزان است.
او در آخر پیشنهاد کرد کلاس های کوتاه مدت که به صورت کلاس های بازآموزی در تهران پیش از شیوع ویروس کرونا برگزار می شد، برای دانشجویان و استادان زبان فارسی رایگان باشد تا دانشجویان کشورهای مختلف بتوانند به صورت مجازی در آن شرکت نمایند.
نیازمند صرف وقت بسیاری برای آموزش مجازی هستیم
نازیا بارانی، مسئول اتاق مطالعات ایران در دانشگاه سالامانکای اسپانیا، هم در این وبینار با اشاره به اینکه امسال با عنایت به شرایط خاص کرونا برخی از واحدهای درسی دانشجویان زیادی نداشتند، بیان کرد: خوشبختانه ما رکورد خوبی داشتیم و تعداد دانشجویان زبان فارسی به ۴۲ نفر رسید و در رشته فرهنگ و اندیشه ایرانی که ترم آینده ارائه می شود هفت نفر ثبت نام کرده اند که تا شروع ترم این تعداد افزایش می یابد.
بارانی ضمن اشاره به این که مشکل استادان نداشتن اطلاعات کافی استفاده از فناوری جدید بود اظهار داشت: تا روز گذشته تمام کلاس ها به صورت مجازی برگزار می شد و ما نه فقط باید وقت زیادی را برای تولید محتوای مجازی اختصاص می دادیم، بلکه اطلاعات لازم را درباره نرم افزارهایی مثل گوگل میت، زوم و استودیوم به دست می آوردیم. از جانب دیگر با عنایت به این که منابع آموزشی ما بیشتر برای کلاس های حضوری بود، وقت زیادی را برای تهیه منابع آموزشی مجازی اختصاص دادم و تصمیم گرفتم فایل های صوتی تصویری برای دانشجویان تهیه کنم تا هر وقت بخواهند، تماشا کنند. جلسات اول برای دانشجویان که با این روش جدید مجازی آشنا نبودند سخت بود، اما به تدریج خودرا وفق دادند.
ارتباط برخط کیفیت بهتری نسبت به غیربرخط دارد
در بخش دیگری از این جلسه مجازی، علی تمیزال، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه سلجوق قونیه- ترکیه، اظهار داشت: آموزش زبان فارسی دانشگاه سلجوق در فضای مجازی به سبب فقدان باند و سایت آموزش الکترونیکی به صورت غیرمستقیم و آفلاین است و ارتباطی بین دانشجو و استاد وجود ندارد و بنابراین در مهارت هایی مانند گفتن و خواندن که به هم وابسته اند، شاهد پیشرفت کمتری هستیم.
مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه سلجوق با ارائه پیشنهادی اظهار داشت: خواندن کتاب های زبان فارسی با صدای بلند موجب می شود هم تلفظ و هم مهارت شنیداری تقویت شود. ساخت بروشورهای توصیفی به زبان فارسی نیز در این حوزه مؤثر است و موجب می شود مهارت نوشتاری در آن تقویت شود. ارسال فیلم کوتاه برای دانشجویان و خلاصه داستان فیلم به صورت شفاهی و کتبی سبب تقویت مهارت های گفتاری و نوشتاری می شود. همین طور ارسال متن فارسی و بازنویسی آن با واژه های مترادف تکلیف بسیاری خوبی است. در این تکلیف افزایش مهارت نوشتن و دایره واژگانی مدنظر قرار گرفته است. در این روش کلاس ها با نظارت و کنترل کمتری تشکیل می شود و تنها برای کسانی مفیدست که تشنه آموختن هستند و از هر راهی خواهان یادگیری بیشتر هستند. دنیای آموزش امروز درحال تحول است و آموزش زبان فارسی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
از ظرفیت پخش زنده اینستاگرام بهره گرفتیم
در ادامه احسان الله شکرالهی، رئیس مرکز تحقیقات زبان فارسی هند، اظهار داشت: زبان فارسی در هند هم به صورت حضوری و هم مجازی بود، اما کرونا موجب شد از ظرفیت های آموزش مجازی بیشتر بهره مند شویم. ما برمبنای برنامه درسی، متناسب با نیاز دانشگاه های هند پرکاربردترین متون را شناسایی و آغاز به خواندن آنها کردیم و متوجه این واقعیت شدیم که نیاز امروز هند این است که متون ادبیات فارسی در معرض دیدن و شنیدن قرار گیرد و بر این اساس با آزمون و خطا پیش رفتیم.
او اضافه کرد: ابتدا برنامه هایی را ضبط و منتشر می کردیم، اما به مرور متوجه شدیم ظرفیت ذخیره تلفن همراه مشکلاتی برای ما به وجود می آورد و اجازه پیشرفت کار را به ما نمی دهد، بدین سبب تغییر رویه دادیم و از قابلیت پخش زنده و ضبط اینستاگرام استفاده کردیم و تا امروز بیش از ۶۰ جلسه بوستان خوانی، ۴۰ جلسه گلستان خوانی و ۲۴ جلسه غزل سعدی داشته ایم و از روز گذشته آغاز به خواندن رباعیات خیام کردیم و ارتباط روزانه ای با دانشجویان سطوح مختلف ادبیات فارسی در هند داریم. البته این خاصیت را اینستاگرام به ما داده که خیلی از علاقه مندان از کشورهای مختلف دنیا به ما اضافه می شدند و ما باید این رویه را ادامه دهیم.
مشکلات تدریس مجازی در هند
سپس عین الحسن، رئیس دانشکده زبان های خارجی استاد گروه فارسی دانشگاه جواهر لعل نهرو، درباره مشکلات تدریس برخط در دانشگاه های هندوستان اظهار داشت: قبلاً با تدریس برخط آشنا بودیم، اما مجبور نبودیم آموزش های غیرحضوری را دنبال نماییم و شیوع ویروس کرونا نظام آموزشی دانشگاه ها و سیستم سراسر کشور را تحت تأثیر قرار داد. من مسئولیت دانشکده زبان ها را به عهده دارم و در زمینه آموزش زبان های خارجی به خصوص درباره زبان عربی، فارسی، پشتو، اردو، چینی، ژاپنی و کره ای مشکلات زیادی داریم؛ ۸۰ درصد کسانی که در دانشگاه ما فارسی یاد می گیرند غیرمسلمان هستند و حتی خط هم نمی دانند. بدین سبب برای بچه های سال اول غیرمسلمان که اردو و خط نمی دانند، ببینید چقدر برای ما دشوار است که ما باید از الفبا شروع نماییم بدون آن که یک تخته سیاه یا سفید داشته باشیم.
این استاد زبان فارسی دانشگاه هند اشاره کرد: روش تدریس مجازی برای دانشجوی لیسانس خوب نیست و به او ضربه می زند. معمولاً خانواده های دانشجویانی که این رشته ها را انتخاب می کنند تسلطی به این مباحث ندارند و بزرگترین مشکل خانواده ها با همکاران ما این است که مطالب تدریس را می خواستند و استاد باید در قالب فیلم مطلب را بارگذاری و چندساعت برای بارگذاری صبر کند و گاهی با بروز مشکل در اینترنت نتیجه ای ندارد.
او ضمن اشاره به مشکل دیگر بیان کرد: دانشجویان سال آخر به سبب این که استاد خودرا سال آینده نمی بینند، چندان به دروس فضای مجازی اهمیت نمی دهند، در نتیجه ۵۰ درصد دانشجویان اینترنت را باز نمی کنند. برخی از استادان هم سواد آموزش مجازی ندارند و نمی توانند یک فیلم باکیفیت بگیرند و چگونگی تنظیم دوربین را نمی شناسند. بدین سبب استادان باید زمان بگذارند و از امکانات دانشگاه استفاده کنند و سر کلاس دوربین را باز و از همان جا تدریس کنند. از طرفی خانواده ها حتی در ایام تعطیل از ما درس می خواهند و انتظار دارند بدون محدودیت زمانی استادان در اختیارشان باشد.
آموزش برخط زبان فارسی چندان موثر نیست
در ادامه سعید صفری، استاد زبان فارسی و فرهنگ ایران دانشگاه بلگراد، در قسمتی از سخنان خود اظهار داشت: بطور شخصی با وضعیت پیش آمده در آموزش زبان فارسی چندان همدل نیستم، مشکلات زیادی پیش رو می بینم و شاید آموزش آفلاین بهتر از برخط باشد، چون آموزش برخط پاسخگوی نیاز ما نیست و همین الان که صحبت می نماییم اختلالی به وجود آمد و این اختلال در سایر کلاس های ما نیز به وجود می آید. آموزش زبان فارسی به صورت برخط به نظرم چندان موثر نبوده و این مشکل وجود دارد. باید واقع بین باشیم. البته در کنار این، تولید محتوا، پادکست آموزشی و ویدئوهای زیادی داشتیم و این یکی از مزیت های کار در وضعیت کروناست که دانشجویان از آن استفاده می نمایند.
تعطیلی درس زبان فارسی با وجود استادان سلفی مسلک در تونس
در ادامه منصف حامدی، دکترای فلسفه از دانشگاه تونس و دکترای فلسفه دانشگاه جامعه المصطفی، با اشاره به اینکه بعضی مشکلات زبان فارسی به کرونا ارتباط دارد و بعضی خیر اظهار داشت: مهم ترین مشکلی که در دانشگاه الزیتونه تونس با آن مواجه شدیم ایران هراسی و شیعه هراسی است. متأسفانه اگرچه سالانه بیش از ۱۵۰ دانشجو در مقطع کارشناسی در دانشگاه الزیتونه داشتم، برخی از استادان سلفی مسلک تدریس زبان فارسی را متوقف کردند.
حامدی اضافه کرد: با عنایت به این که زبان فارسی از سال ۲۰۱۲ به بعد بعنوان یک درس اختیاری تدریس می شود، برخی از دانشگاه ها در زمان کرونا همچون دانشگاه کارتاژ کل درس های اختیاری همچون زبان فارسی را تعطیل کردند. پیش از کرونا در کارتاژ من دو کلاس زبان فارسی با ۴۲ دانشجو داشتم که الان تعطیل شده است. همین طور در دانشگاه منوبه درس های اختیاری را کم کردند که پیش از کرونا در منوبه سه کلاس با ۵۴ دانشجو داشتم که تنها دو کلاس با حدود ۲۲ دانشجو دایر شد. موضوع دیگر این است که تدریس مجازی چندان موفق نبوده و دانشجو تمایل چندانی به ادامه تحصیل به این روش ندارد.
آماده آموزش مجازی در دوران کرونا بودیم
در ادامه، حجت الاسلام علی محسنی، مدیر مدرسه المهدی جامعه المصطفی تونس، اظهار داشت: جامعه المصطفی سابقه ای دیرینه در زمینه زبان فارسی دارد و تجربیات بسیار خوبی در این حوزه فراهم نموده است. یک دهه پیش از وجود کرونا آموزش مجازی را آزمایش کردیم و این کرونا برای ما تأثیر چندانی نداشت، چون به سرعت توانستیم ریل را تغییر دهیم و از تجربه یک دهه قبل خود بهره بردیم. هم اکنون تمام آموزش های ما مجازی است و تقریباً ۱۵۲۰ زبان آموز از ۶۴ کشور داریم و مشکلی نداشته ایم.
محسنی اظهار نمود: مشکلی که پیش می آید بیشتر مربوط به قطعی اینترنت و فقدان پهنای باند کافی برای زبان آموز است که سبب بروز اختلالاتی می شود، البته ما این مشکلات را تقریباً حل کردیم، چون محیط کار ما ادوبی کانکت هست و اگر از آن پاسخ نگیریم سریع با هماهنگی قبلی از گوگل میت یا زوم استفاده می نماییم و اجازه قطع آموزش برخط را نمی دهیم.
مدیر مدرسه المهدی جامعه المصطفی درباره کتاب های تألیف شده در حوزه زبان فارسی اظهار داشت: همانطور که می دانید جامعه المصطفی در زمینه نگارش کتاب های مربوط به زبان فارسی راندمان خوبی از خود نشان داده است و دو سری کتاب دارد که کتاب های قبلی اسلامی و مربوط به طلاب خودمان است و کتاب های دیگری که مربوط به مخاطب عام است و حدود ۱۳ کتاب چاپ شده و در اختیار عزیزان قرار گرفته که الان ۱۴ دانشگاه دیگر در حال تدریس آنها هستند. به سبب تکلیف محور بودن کتاب ها، در حوزه شنیدن و گفتن جهش داشتیم و خیلی بهتر از محیط حضوری بوده است، چون بهتر شنیدن موجب بهتر گفتن می شود.
محسنی اظهار داشت: ما تقریباً هفت دوره از ۱۲۰ تا ۵۰۰ ساعته حتی برای زبان آموزان آزاد طراحی نموده ایم و الان محدودیتی در پذیرش نداریم و از کشورهای مختلف برای یادگیری زبان فارسی به صورت برخط می توانند به ما مراجعه کنند و با کمترین هزینه این زبان را یاد بگیرند.
ضرورت توجه به کشورهای آفریقایی غیرعربی
در ادامه علی عبدالله مرزوقی، معاون دفتر مطالعات تاریخ و اندیشه سیاسی معاصر در دانشگاه کنیا، اظهار داشت: دور جدید کلاس های رایزنی کنیا پس از وقفه یک ساله ایجاد و به صورت مجازی از سطح نوآموز در تاریخ دوم تیر ۱۳۹۹ با سخنرانی سفیر شروع شد و پس از پنج ماه و ۱۲۰ ساعت تدریس در تاریخ ۲ آذر ۱۳۹۹ به انتها رسید. در پنج سال قبل اهتمام خوبی از سمت رایزنی فرهنگی و زبان فارسی در کنیا به وجود آمد که در آینده شاهد برکات آن هستیم. یک هفته پس از اعلام نخستین مورد کرونا در کنیا تمام مراکز آموزشی خصوصی و دولتی در تمام مقاطع تعطیل شد و به ناگزیر به سمت استفاده از فضای مجازی رفتیم و بنیاد سعدی به ما پلت فرم آدوبی کانکت را معرفی نمود که خاصیت اصلی آن تخته نگارش مجازی است.
وی در ادامه اشاره کرد: اگر به کشورهای آفریقایی غیرعربی بها ندهیم و برای آنها برنامه ریزی نکنیم، توقع داشتن از آنها امری غیرمنطقی و غیرعقلایی است.
در آخر این جلسه مجازی نیز اما میلکوویج، رئیس دپارتمان شرق شناسی دانشگاه بلگراد-صربستان، به زبان انگلیسی گزارش خودرا ارائه داد.
منبع: دست و هنر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب