قلب تپینده میراث تاریخی در مسجد خضرشاه تیموری
به گزارش دست و هنر یزد نخستین مسجد موزه کشور با پیگیری های امام جماعت محله چهارمنار یزد و با مساعدت و همکاری میراث فرهنگی استان افتتاح شد.
یزد سرزمینی با غنای مساجد فراوان در کشور است و در این میان، وجود مساجد تاریخی و بسیار قدیمی مانند مسجد جامع فهرج و همچنین مساجد فاخری مانند مسجد جامع کبیر یزد، مسجد امیرچقماق، مسجد ریگ، مسجد خضرشاه و مسجد جامع ابرکوه و مسجد جامع میبد از مهم ترین ظرفیت های تاریخی و فرهنگی یزد هستند.
این مواریث تاریخی و پرارزش که علاوه بر قدمت و معماری باارزش، تاثیرگذاری قابل توجهی در ساختارهای اجتماعی جامعه دارند، گاها مورد بی توجهی قرار گرفته و کمتر به ظرفیت های آنها توجه میشود، به صورتی که آیت الله «سیدکاظم مدرسی» امام جمعه بخش مرکزی یزد در گفتگو با خبرنگار ایسنا می گوید: یزد بعنوان شهر دارالعباده و دارالعلم ایران از تعداد بسیار زیادی مسجد و محفل دینی تشکیل شده است و همین آثار، امروزه نمادی برای شهر تاریخی و میراثی یزد محسوب میشوند.
وی با بیان اینکه یزد با داشتن قدیمی ترین مسجد در دنیای اسلام یعنی مسجد فهرج که متعلق به نیمه اول قرن اول اسلامی است، برند بالایی را در جهان اسلام و در کشور ایران به خود مختص کرده است، تصریح می کند: با این وجود هنوز از ظرفیت هایی مانند مساجد تاریخی فاخری همچون مسجد فهرج کمتر استفاده شده است.
آیت الله مدرسی، مراکز و محافل دینی در یزد را یکی از مهم ترین نمادهای یزد بر می شمارد و می گوید: باید برای حفظ فرهنگ ها و سنت ها، آداب و احترام به نمادهای دینی مانند بناهای تاریخی و مذهبی حفظ و رعایت شده و میهمانان خویش را در مورد بهره مندی از این ظرفیت ها و احترام متقابل به این اداب و رسوم هدایت نماییم.
البته مسجد تاریخی و با ارزش خضرشاه در محله چهارمنار یزد همچون آثاری است که باید بیشتر از پیش به آن توجه می شد و خوشبختانه پیوند محکم امام جماعت، میراث و مردم پشتوانه ای برای احیای این میراث تاریخی شد.
تبدیل شدن بخشی از این بنا به موزه با پیگیری های امام جماعت جوان محله چهار منار و همکاری و تعامل میراث فرهنگی و اوقاف این روزها به بار نشسته و الگویی برای کشور خواهد بود.
ائمه جماعت هویت بخش مساجد تاریخی شوند
حجت الاسلام «محمدجواد دشتی» امام جماعت مسجد میرخضر شاه (چهار منار) که امروز میوه زحمات خود در این میراث تاریخی را برداشت می کند، به ایسنا می گوید: شناسنامه هر شهری به تاریخ و قدمت و مکان های تاریخی آن مربوط می شود بنابراین اگر بتوانیم هر مکان را بازسازی و احیا نماییم، شهرمان را زنده کرده و محله قدیمی خویش را شناسنامه دار کرده ایم.
وی با بیان اینکه انگیزه من برای زنده کردن این بنای تاریخی احیای کاربری آن در گذشته است، می گوید: برای آشنایی مردم با سبک و سیاق زندگی گذشته و ساختار مذهبی، معنوی و اجتماعی مسجد میرخضرشاه، آنرا به حالت قبل و قدیمی بازگرداندیم.
این روحانی که اعتقاد دارد باید نگاه هویت بخشی و احیای مساجد در ائمه جماعت بعنوان رئوس مذهبی و اجتماعی محلات یزد شکل بگیرد، می گوید: هر چند هنوز این دیدگاه به صورت کامل وجود ندارد اما اگر هر روحانی بتواند ناجی و هویت بخش مسجد محله خود باشد و به تاریخ و قدمت و کاربری آن اهمیت بدهد، می تواند شان ویژه ای را به مسجد محله اعطا کرده و ارزش تاریخی آنرا هم در کنار امور دینی و اجتماعی به تصویر بکشد.
این مسئول ضمن اشاره به این که ساختار گذشته مساجد بسیار در زندگی مردم اثرگذار بوده است، بیان می کند: مساجد در گذشته محلی برای رجوع مردم و رفع مشکلاتشان بوده است و اگر به مساجد قدیمی بنگریم، ساختار معماری مسجد مانند وجود گرمخانه و سردخانه، بخش هایی برای مراجعات مردم همان مسائلی است که امروزه با تقویت شدن می تواند منجر به سوق دادن بیشتر از پیش مردم به سمت مساجد شود.
وی که برای ثبت تک تک آثار مسجد، مرمت و احیای آن تابحال کوشیده است، خاطرنشان می کند: در کشور ما مساجد تاریخی و فرهنگی بسیاری وجود دارد که جزو آثار میراثی ملی هستند و شاید بتوان بخش عظیمی از آنها را متعلق به یزد دارالعباده دانست.
موزه شدن یادگار سیاستمدار تیموری در یزد
«سیدمصطفی فاطمی» مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد با بیان اینکه این مسجد از آثار «سیدامیر جلال الدین خضرشاه» است، در گفتگو با خبرنگار ایسنا می گوید: دو خضرشاه حاکم یزد بوده اند که اولی امیرشمس الدین محمد که در سال ۸۲۰ هجری قمری حاکم یزد بوده به احتمال زیاد پدر امیرقطب الدین (امیر جلال الدین خضر شاه) حاکم هم عصر امیرچقماق است.
وی اضافه می کند: این حاکم یزدی از عارفان سلسه مرشیدیه در سال ۸۴۹ است که پس از حکومتش در یزد، مسجد جامع و خانقاه ابواسحاقیه را در محله چهار منار بوجود می آورد.
این مسئول اضافه می کند: جلال الدین خضرشاه از دولتمردان و خیران یزد و صاحب ابنیه و آثار بسیار بوده است و مسجد چهارمنار در ابتدا مسجدی به نام دروازه به علت قرار گرفتن در دروازه شهر بوده و در گذشته، شب ها در چهار منار آن آتش برپا می کرده اند تا کاروان هایی که در شب حرکت می کنند، راه را گم نکنند.
وی ضمن اشاره به ثبت ملی شدن این بنای فاخر در سال ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۵۳۰ بعنوان یکی از آثار ملی ایران، تصریح می کند: نمای داخلی مسجد میرخضرشاه با قدمت ۶۰۰ ساله و متعلق به دوران تیموری، دارای دو بخش گرمخانه و سردخانه است و پنج فضا برای برگزاری نماز دارد.
وی اضافه می کند: از در ورودی اصلی که وارد می شویم، ابتدا حیاط آن قرار دارد، سپس سمت چپ آن مسجد گرمخانه و سمت راست مسجد سردخانه و در مقابل شبستان اول و دوم قرار گرفته که در مجموع مسجد نامبرده، حدودا دارای پنج هزار مترمربع مساحت است و در گذشته بعنوان مسجد جامع این شهر به حساب می آمده است.
فاطمی به آثار تاریخی فاخر موجود در این مسجد مانند قران ۶۰ پاره ای با قدمت ۲۰۰ سال اشاره می کند و می گوید: این قران که بخشی از ان را موریانه خورده بود، حفظ نموده و قدیمی ترین فرش مساجد یزد در این بنا را که به دو زبان فارس و انگلیسی بافته شده بعنوان دو اثر مهم موزه قرار دادیم.
وی ضمن اشاره به این که موقوفات مسجد به زبان های فارسی و انگلیسی نقش بسته است، می گوید: تمام ساخت و سازهای انجام شده در مسجد میرخضرشاه را با نظارت مهندسان میراث فرهنگی و با کمک های مردمی و اوقاف رقم زدیم و پیشنهاد تبدیل شدن بخشی از مسجد به موزه را دنبال کردیم.
این مسئول به اثار پرارزش دیگری مانند محراب قدیمی مسجد میرخضرشاه هم اشاره می کند و می گوید: این مسجد که از محورهای تاریخی محله چهار منار است علاوه بر قدمت تاریخی کاربری پویای اجتماعی و مذهبی آن، منجر گردیده است تا بتوانیم با کمک مردم آنرا احیا نماییم.
فرشی تاریخی که مسجدی را موزه کرد
«الهه خاکباز الوندیان» کارشناس مسئول مرمت اثار تاریخی و مسئول سابق موزه های استان که در ارتباط با تبدیل شدن این مسجد به موزه اقدام نموده است، به خبرنگار ایسنا، می گوید: اینجا نخستین مسجدموزه کشور است و به نظر می آید که هنوز مشابه این طرح در کشور وجود ندارد.
وی با بیان اینکه یک فرش تاریخی و بسیار قدیمی برای برای این مسجد بافته شده است، می گوید: وجود این فرش پرارزش و تاریخی و نحوه حفاظت و نگهداری این اثر جرقه تبدیل شدن به موزه را تبدیل اثر کرده که البته این فرش بعنوان اثری ملی امسال ثبت خواهد شد.
این مسئول ضمن اشاره به این که مساجد ما دارای آثار پرارزش و فاخری مانند فرش موقوفه مذکور هستند، می گوید: با این حال، باید هدایت و تبدیل شدن این مساجد به موزه ها را در نظر بگیریم چون که این بسترهای آماده باید در جهت حفظ آثار نفیس خود احیا شوند و آثار پرارزش آنها نه تنها به مسلمانان بلکه به نمایش برای مردم دنیا گذاشته شود.
الوندیان ضمن اشاره به این که یزد در زمینه راه اندازی موزه در دل مساجد پیشرو بوده است، می گوید: مساجد فاخری مانند مساجد جامع اصفهان، فهرج و یزد از لحاظ ساختار معماری و قدمت تاریخی بدنه بنا تبدیل به موزه شده اند و ما مسجدی که به دلیل اشیا و آثار تاریخی ائم از منبر، کتب و فرش های با ارزش و همینطور پیشینه و معماری آن تبدیل به موزه شود را کمتر مشاهده می نماییم.
وی با بیان اینکه هنوز هم در یزد به دلیل وجود مساجد فاخر و زیاد و همینطور قدمت و ارزشگذاری تاریخی اشیای موجود در مساجد قابلیت تبدیل کردن به موزه وجود دارد، تصریح می کند: مسجد جامع کبیر دارای موزه ای از آثاری مانند فرش ها و کاشی ها و کتیبه ها و همینطور پرده کعبه است که خوشبختانه این روند برای تبدیل مساجد به موزه ادامه دارد.
این کارشناس مسئول با تکیه بر این که باید موزه های مساجد منبعی برای درامد و بالا بردن سطح کیفی موزه های مسجد شوند، تاکید می کند: باید با اختصاص بلیط برای بازدید این موزه ها مساجد منبع درامدی برای بالا بردن کیفیت موزه ها داشته باشند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب