گفت وگو با استاد كاشی كار حرم حضرت معصومه (س)
گنجینه ای كه از قم به عراق رفت
گنجینه نفیس ایران از قم به عراق رفته است، كاشی های لاجوردی و فیروزه ای مُزین به خطایی و اسلیمی و مقرنس های پیچیده كه زمانی نمونه اش در حرم حضرت معصومه (س) بود، حالا در نجف، كاظمین و كربلا به چشم می آیند.
«هادی کوه خضری»، متولد ۱۳۲۵ در شهر قم، تمام کودکی اش را در کنار استادان کاشی کار و معماران ایرانی در حرم حضرت معصومه (س) سپری کرده است، چشمان و دستانش به آبی فیروزه ای و لاجوردی های ایرانی عادت داشته و حالا، حرم حضرت علی (ع) در نجف، حرم امام جواد کاظم (ع) در کاظمین و حرم امام حسین (ع) در کربلا را به همان رنگ و هنر آراسته است. هنر کوه خضری فقط به کاشی کاری عتبات عالیات محدود نشده است، وی در جوانی هم سایه با استاد حسین لرزاده ـ معمار ایرانی ـ در مدرسه سپهسالار، دستی در مرمت و تعمیر کاشی های گنبد و گلدسته ها داشت و در مجلس شورای ملی هم هنرش را به یادگار گذاشت.
ایسنا، به بهانه ولادت حضرت معصومه (س) و آغاز دهه کرامت، گوشه ای از هنر این استاد کاشی کار که از آخرین نسل از کاشی کاران پیشکسوت ایران است را منتشر نموده است. کوه خضری می گوید: از ۱۰ سالگی کاشی کاری را شروع کردم. خیلی به این حرفه علاقمند بودم و فکر می کردم این کار دنیوی و اُخروی باشد، اصلا درآمد مطرح نبود که البته هیچگاه هم درآمدی نداشت، چنین نگاهی هم به کاشی کاری نداشتم.
او از روزگاری که در مسجد ـ مدرسه سپهسالار کار می کرد، تعریف می کند: سال ۴۳-۴۲ بود، ما آنجا روی گنبد بالا و گلدسته ها کار می کردیم، لچکی های مدرسه سپهسالار و گره چینی ها دیگر تکرار نشده اند، همه شان کار استادم (کاشانی) بود. استاد (حسین) لرزاده هم بودند، روی شبستان زمستانی کار می کردند.
ذهن اش درگیر لاجوردی ها و فیروزه ای کاشی ها است، به روزگاری که در حرم حضرت معصومه (س) کار می کرد، برمی گردد و می گوید: وقتی استادم (کاشانی) فوت شد، همه جای حرم به تغییرات و تعویض نیاز داشت، خیلی کار کردیم. بالای چهل پنجاه سال آنجا بودم، الانم فرزندم آنجا مشغول می باشد. خودم هم در عراق هستم.
کوه خضری که می گوید خودش را وقف این کار کرده است، هر کاری هم که به کاشی ربط داشته باشد انجام می دهد، از کشیدن نقش و خط تا مرمت، داستان سفرش به عراق و سوریه را اینطور روایت می کند: از سوی رئیس ستاد بازسازی عتبات دعوت به همکاری شدم. فکر می کردم یک سال طول می کشد و باردیگر به ایران برمی گردم، ولی ماندگار شدم. فکر کنم سال ۱۳۸۶ به عراق رفتم، نخستین پروژه مرمت و کاشی کاری صحت حرم امام جواد (ع) در کاظمین بود. نزدیک به دو سه سال طول کشید. بیشتر کارها مقرنس کاری بود، کار زیادی داشت. پس از آن در نجف مأموریت پیدا کردم تا در صحن حضرت زهرا در حرم امام علی (ع) کار کنم، شروع سختی بود، پیش از آن هم در کربلا و حرم امام حسین (ع) کارهایی را انجام داده بودم.
استاد از کاشی ها می گوید: طرح ها بیشتر هنر شخصی است، بیشتر روی نقوش اسلامی کار می نماییم. کاشی کاری پر زحمت است، ذوق و عشق می خواهد، غیر از این هم چیزی ندارد. زمانی که برای کار در کاظمین دعوت شدم می خواستند تعهد بدهم، می ترسیدم، می دانستم کار سخت و بزرگی است، اما وقتی شروع کردم کارها خوب پیش رفت.
کوه خضری از رنگ غالبی که حرم ها را با آن آراسته، تعریف می کند: در صحن حضرت زهرا (س) در حرم امام علی (ع) رنگ غالب کاشی ها، فیروزه و لاجورد است. البته بستگی به مکان دارد. ما اسم مناطق مختلف در صحن را نمی دانم، ولی با کاشی ها و نقش ها آنها را می شناسیم. کاشی های لاجوردی و فیروزه ای گیرا هستند، تلاش کردیم حسی که بازدیدکننده لازم است در این مکان معنوی و مذهبی دریافت کند، از این طریق انتقال دهیم.
استاد کاشی کار عتبات، روزهای سخت کم نداشته است، از زمانی می گوید که به رها کردن کار فکر می کرد: روی مقرنس آجری کنار محراب مسجد جمکران در شهر قم کار می کردیم، سبک پیچیده ای بود، شاید هفت هشت بار گیر کرده بودم، حتی مدتی آنرا رها کردم، نا امید بودم، نمی دانستم می توانم کار را ادامه دهیم، استمداد طلبیدم، کار را باردیگر شروع کردم و مقرنس کاری به سرانجام رسید.
او مدتی هم در سوریه بود، روی مرمت و تعمیر کاشی های حرم حضرت رقیه کار می کرد، می گوید: معمولا داخل حرم ها از کاشی خشتی استفاده نمی کنم، تاکیدم روی معرق و کاشی های پرتزئین با زمینه های لاجوردی و فیروزه ای است. این کارها بسیار سنگین و پرابهت است.
کوه خضری تاکید می کند در سال هایی که در عتبات عراق و سوریه کار کرده، نوآوری هم بسیار داشته است، مقرنس کاری هایی را انجام داده که نمونه دیگری ندارد. کارهای پیچیده ای که اعتقاد دارد از نزدیک باید دید و قضاوت کرد.
صحن حضرت زهرا (س) در حرم امام علی (ع) در شهر نجف عراق، نمونه کاشی کاری های «کوه خضری»
منبع: دست و هنر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب