یادداشت مهمان؛
تکنولوژی بیشتر از آنکه فناورانه باشد ماهیتی فرهنگی و اخلاقی دارد
به گزارش دست و هنر تکنولوژی بیشتر از آن که ذاتاً فناورانه باشد ماهیتی اخلاقی و فرهنگی و انسانی دارد و تکنولوژی به خودی خود مخرب نیست و نحوه استفاده از آن بسیار مهم می باشد.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: محمدمهدی سیدناصری و طاهره شاه محمدی در یادداشتی مشترک به تأثیر فضای مجازی و فناوری های دیجیتال بر زندگی کودکان پرداخته اند. سیدناصری که دکترای حقوق دارد در زمینه حقوق کودک منابعی تئوریک را تالیف کرده و شاه محمدی هم از مولفان پرکار ادبیات کودک و نوجوان است.
متن این یادداشت را که در اختیار مهر قرار گرفته در ادامه بخوانید:
امروزه پیشرفت ارتباطات و اطلاعات دیجیتال با چنان سرعتی درحال پیشروی در جهان است که همه ما در ابعاد مختلف زندگی خود شاهد حضور آن هستیم. بخصوص با همه گیری ویروس کرونا و قرنطینه اجباری، همه خانواده ها به صورت ناگزیر و خودخواسته مجبور شدند کودکان و نوجوانان را پای گوشی و تبلت بنشانند تا آنها از آموزش های آنلاین و اطلاعات برخط استفاده کنند.
این رشد سریع دنیای دیجیتال، فضای سایبری و نفوذ و استفاده از فناوری های ارتباطات و اطلاعات بر زندگی انسان ها بخصوص کودکان تأثیری چشم گیر داشته است. باید این حقیقت را پذیرفت که کودکان امروز زمان زیادی را برای فعالیتهای آموزشی، تفریحی و سرگرمی در اینترنت و دنیای دیجیتال سپری می کنند و در معرض انواع خطرات و تهدیدات هم قرار می گیرند. در کنار آن استفاده از فضای مجازی به صورت گسترده تبعات منفی و تلخی برای کودکان به دنبال دارد که میتوان به ایجاد وابستگی، انزواطلبی، استرس، افت تحصیلی، پرخاشگری، کاهش میزان مطالعه و بالاخره خمودگی و زیان های جسمی جبران ناپذیری برای کودکان اشاره نمود.
در واقع این افزایش سطح دسترسی به محتوای برخط برای اقشار مختلف جامعه همچون کودکان بستری برای محدود شدن یا نقض حقوق آنان بوجود آورده است. این میان حقوق کودکان بعنوان صدمه پذیرترین قشر جامعه بیشتر در معرض تعرض و سوءاستفاده است.
از جمله تهدیدات فضای مجازی برای کودکان، نقض حریم خصوصی آنهاست که می تواند تبعات بسیار تلخی برای کودکان به دنبال داشته باشد. با نگاهی به تعریف حریم شخصی بعنوان دیوارهایی برای حفظ اطلاعات شخصی در زندگی یک فرد و اینکه هیچ انسانی به شخصه علاقه مند نیست کسی در زندگی و حریم خصوصی او تجسس نماید، باید به این نکته ظریف اشاره نمود که کودکان هم از این دایره بیرون نیستند و این معنا را باید در زندگی کودکان و در دنیای مجازی هم با همین مفهوم دنبال کرد.
نقض حریم خصوصی کودکان در دنیای دیجیتال را میتوان در دو بخش مورد توجه قرار داد. بخش اول که ناشی از تعامل و ارتباط کودکان و نوجوانان با سایر کاربران است و نگرانی ها درباره امنیت کودکان و نوجوانان را در این فضا بالا می برد. در واقع کودکان و نوجوانان به واسطه ناآگاهی و ضعف اطلاعات بخش قابل توجهی از اطلاعات شخصی خویش را در اینترنت و در محیط هایی چون اتاق های گفتگو در شبکه های اجتماعی، سایت های بازی آنلاین، نظرسنجی های اینترنتی و موارد مشابه افشا می کنند که جمع آوری غیرقانونی آنها تهدیدی جدی برای حریم خصوصی آنها به شمار می آید و می تواند زمینه ساز سرقت اطلاعات و نتایج منفی آن باشد. چون که به علت پنهان بودن هویت کاربران در این فضا هیچگاه معلوم نیست این اطلاعات در اختیار چه کسانی قرار می گیرد و چه استفاده هایی از آن می شود.
همچنین در دوران همه گیری کرونا ارتباط واقعی با گروه همسالان هم برای کودکان و نوجوانان محدود شد و آنها برای آشنایی با همسالان خود و آزمودن چگونگی ارتباط با دیگران هم از شبکه های مجازی استفاده کردند و این مورد خود بعنوان تهدیدی برای کودکان به شمار می آید. بدون شک فراگیر بودن تکنولوژی های در ارتباط با فضای مجازی، محدود کردن دسترسی کودکان و نوجوانان را به امری ناممکن تبدیل می کند. سرگردانی و گردش های بی هدف در شبکه های اجتماعی می تواند منجر به شکل گیری ارتباطات ناسالم و بعضاً خطرناک برای کودکان شود و این در شرایطی است که ارتباطات در ش بکه های اجتماعی در شکل دهی هویت کودکان بسیار اثرگذار می باشد. تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در نوع تفکر آنهاست و هنگامی که بنیان فکری و شخصیت آنها به صورت ناصحیح شکل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط امن خانواده باز می شود.
بخش دوم اما در ارتباط با اطلاعات و تصاویری است که خود والدین و نزدیکان کودکان از آنها در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند. امروزه به مدد گوشیهای هوشمند کودکان تصاویر خیلی از لحظات مختلف و خصوصی زندگی از بدو تولد دارند که توسط والدین و نزدیکان به صورت روزانه در صفحات و شبکه های مجازی منتشر می شود. تا جایی که به آسانی میتوان روند هفتگی رشد آنها را با جزیی ترین احوالاتشان در نخستین تجربه غذا خوردن، دندان درآوردن، راه رفتن، دستشویی رفتن، نخستین مهدکودک و کلاس و… تا سنین بالاتر مرور کرد و کنار هم چید.
علاوه بر این در مواردی هم از تصویر و صدای کودکان بعنوان نیروی کار در شبکه های مجازی برای کسب دنبال کننده و مدلینگ و… استفاده می شود. در واقع بازنشر تصاویر کودکان با اهداف مختلف نظیر تفریح و سرگرمی، نمایش زیبایی و استعدادهای کودک، برانگیختن حس ترحم مخاطبان، تبلیغ کالا و خدمات در فضای مجازی و صفحات اینترنتی و توسط هر کسی نقض حریم خصوصی کودکان و نادیده انگاشتن مصالح عالیه آنان تلقی می شود.
از آن جایی که کودکان به علت شرایط سنی درک درستی از کارکردهای اینترنت و شبکه های اجتماعی ندارند، اما اساسا در آینده از مشاهده ی تصاویر خود در لحظات خصوصی و حالت های مختلف به صورت عمومی خجالت کشیده، سرخورده می شوند و عزت نفسشان خدشه دار خواهد شد. چونکه نمی توان این کودکان را در خانه زندانی کرد در حالیکه همه افراد جامعه در مدرسه، کوچه و خیابان گوشی به دست هستند و فیلمها را با یکدیگر رد و بدل کرده و آنها را می بینند و به هم نشان می دهند همینطور این گونه مورد توجه قرار گرفتن کودکان سبب می شود صدمه هایی جدی به شخصیت آنها وارد شود و ناخواسته مسیر زندگی کودک و آینده شغلی آنها تحت الشعاع قرار بگیرد.
این خطر هم وجود دارد که این کودکان در آینده طعمه ی آزارگران جنسی یا افراد پدوفیلیا قرار بگیرند. چونکه کودکان درکی از شرایط جامعه نداشته و با حضور نمایشی در فضای مجازی حریم خصوصیشان نقض شده و به جای برآورده شدن نیازهای اساسی و بازی کردن، سوژه ی تبلیغاتی خانواده و افراد سودجو شده اند.
از منظر قانونی و در قوانین و کنوانسیون های بین المللی که حقوق کودکان به رسمیت شناخته شده است و در سطح جهان، کودکان زمانی که به سن قانونی برسند می توانند از والدینشان به علت نقض حریم خصوصی شکایت کنند. همچون میتوان به ماده ۳۲ کنوانسیون حقوق کودک اشاره نمود که حق کودکان را محترم شمرده و بر حفظ حریم شخصی کودک در مقابل تمام اشکال استثمار که هر یک از جنبه های رفاه کودک را به مخاطره بیندازد، تاکید دارد.
در قانون ایران هم قوانینی چون قانون پشتیبانی از کودک و نوجوان، از حقوق کودکان حمایت می کند و اگر سوءاستفاده از کودکان به حدی باشد که مصداق کودک آزاری باشد و منجر به صدمات روحی، روانی و اخلاقی او شود جرم تلقی شده و مورد حمایت قانون قرار می گیرد. خردادماه سالجاری «سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی» بعد از ۵ سال وقفه به تصویب شورایعالی فضای مجازی رسید.
براساس این سند، شورایعالی فضای مجازی کلیه سکوها یا پلت فرم ها و عرضه دهندگان محتوا و خدمات فضای مجازی را ملزم به نظارت، صیانت از داده ها، رده بندی و تفکیک محتوا کرد. همینطور آنان باید تمامی خدمات خویش را هم بر مبنای رده بندی سنی طبقه بندی کنند و تبلیغات بزرگسالان را در معرض دید برای کودکان نوجوانان قرار ندهند. کودکان و نوجوانان در این سند به افراد زیر ۱۸ سال اطلاق شده است.
سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی یکی از مهم ترین سندهایی است که در جهت تاکیدات مقام معظم رهبری در مورد رها بودن فضای مجازی تدوین شده چون که بر صدمه پذیرترین بخش جامعه که کودکان هستند تاکید داشته و برای کاهش صدمه پذیری در این عرصه موثر است. در این سند، سیاست های کلان، اقدامات کلان و تقسیم کار ملی در حوزه مدیریت و راهبری، ایجاد محیط صیانت شده، توسعه محتوا و خدمات رده بندی شده، حمایت و مراقبت، فرهنگ سازی و ارتقای سواد فضای مجازی و تعاملات بین الملل تبیین شده است.
منبع: dastohonar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب