مسئول نمایشگاه الگونما با دست و هنر مطرح كرد؛
جنس نمایشگاه الگونما مطالبه گری و گفتمان سازی است
به گزارش دست و هنر سعید حسینی می گوید جنس نمایشگاه الگونما مطالبه گری و گفتمان سازی در عرصه صنایع فرهنگی است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه - طیبه بیدخام: از خیابان سرچشمه که رد می شوی بوی ماهی هایی می آید که تخت خوابشان یخ است و برای من یادآور تورهایی است که ماهی ها و میگوها را در دام غول های انسانی می اندازد؛ آن طرف خیابان در انتهای خیابان صیرفی پور، سمت راست بن بست سعدی، دنیای دیگری برپاست؛ همه چیز رنگ و بوی فرهنگ و هنر می دهد؛ اینجا نمایشگاه تخصصی «سبک زندگی و صنایع فرهنگی نسل آینده ایران «الگونما» برپاست که گویا در زمینه سبک زندگی ایرانی اسلامی حرف هایی برای گفتن دارد.
در ابتدای ورود وارد راهرویی می شوی که قاب های چوبی و گلدان هایی از جنس سفال وجود دارد که با نخ های کنفی آویزان شده اند و تابلو شعرهایی از حافظ در نهایت خوش خطی، که تو را به داخل سالن، هدایت می کند. کمی جلوتر یک حیاط می بینی که درآن یک حوض آبی قرار داده اند و گلدانی در وسط آن که خیلی سردش شده، اما دارد در مقابل این سرمای استخوان سوز، مقاومت می کند. داخل حوض هم آب است و گلبرگ هایی از گل سرخ که در آب یخ زده اند و حال انسان های شوریده ای را دارند که سبک زندگی شان عاشقی است و هنوز رنگ گونه هایشان را با هنر ایرانی، سرخ، نگه داشته اند.
حس خوب مدرسه با محصولات ایرانی
جای عجیب و پیچ در پیچی است؛ گویا بخش دوم نمایشگاه «الگونما» ابتدای سالن قراردارد و برای بازدید عموم آزاد است؛ این بخش شامل دستاوردهای حرکت نوشت افزار ایرانی اسلامی است.
سالنی پر رنگ و لعاب، با انواع و اقسام لوازم التحریر و ملزومات مدرسه ایرانی همچون، کوله پشتی، دفتر و مداد و… که قابل خرید کردن هم هست و بوی ماه مهر را برایم یادآور می شود. از فروشنده آدرس بخش اول نمایشگاه را می پرسم که مرا به سمت راهرویی در سمت راست، هدایت می کند.
تقویم های سر خورده به سمت جشن های غربی
بالاخره بعد از پیچ و خم های بسیار، سالن اصلی با پرده ای مجلسی و سرمه ای رؤیت شد، راهروی اول. این نمایشگاه فضایی فرهنگی دارد و سکوت و آرامش عجیبی در آن دیده می شود. غرفه هایی که پر از رنگ های خاطره انگیز و شخصیت های کارتونی خارق الجثه اند، که برای پسرهای کودک و نوجوان، جذاب و شاید برای دخترکان کمی ترسناک باشند.
در نمایی از این نمایشگاه خانواده ای با پوشش بابانوئل و جشن کریسمس می بینم که در عین زیبایی این مورد را در ذهنم گوشزد می کند که گویا تقویم های ما دارند به سمت جشن های سایر ملیت ها و ادیان سر می خورند و در حوزه علایق، پوشش و نیازهای مصرفی خانواده ها جای پا باز می کنند.
محصولاتی دلپذیر برای همه گروههای سنی
راهروی دوم با رنگ غالب آبی آسمانی و زرد، تو را می برد به دنیایی زیبا و در دسترس، از تم های تولد گرفته با تزئینات شخصیت های کارتونی و مورد علاقه دختربچه ها، تا انواع کالاهای مصرفی حوزه کودک و نوجوان مثل لباس، نوشت افزار، کیف، اسباب بازی، چتر، انواع عروسک های بازنمایی شده از مدلهای غربی، تصاویر مختلف کارتونی بر روی پرده اتاق کودک، موکت، قالیچه، چتر، سطل زباله، کیف و هر آنچه مورد نیاز مصرف روزانه این گروه سنی است و حس دلپذیری که برای کوچک و بزرگ مطبوع و دوست داشتنی است.
کمی جلوتر، غرفه ای دیده می شود با پوششی از رنگ های تیره با تلویزیون های مختلف که پروانه خیال تو را به دنیای انیمیشن های معروف و پر تکرار کودکان و نوجوانان می برد جهانی که پر از حرکت و هیجانند و کف پوش زیبایی که حس تلق و شیشه را برایم تداعی می کند که باید با احتیاط بر روی آن قدم بگذارم از بس که شفاف و زیبا تعبیه شده اند، با تصاویر رنگی و جلوه های بصری و نورانی از قهرمان ها و الگوهای این فیلمها و انیمیشن ها.
این سرمایه گذاری ها از کجا آب می خورد؟
کمی آن طرف تر، در غرفه جلویی غلبه رنگ زرد، قرمز و شخصیت های جالب و قوی هیکل کارتونی، چشمت را به قهرمانی کارتونی خیره می کند که پرچم آمریکا را بالا گرفته و یادت می اندازد که این همه هزینه و سرمایه گذاری از کجا آب می خورد.
راهروی بعدی به صورت کل، دنیای دیگری است که رنگ و بوی جلسات و گزارش های تکراری و حوصله سر بر را دارد که به صورت اینفوگرافیک های مختلفی عرضه شده؛ شامل بازار محصولات کاراکتر محور در جهان و ایران، خاستگاه کاراکترها و تاثیر آن بر سبک زندگی انسان و قدرت نرم کشورها، نهادسازی، وضعیت فعالان بخش خصوصی، زنجیره بازار پردازی فرهنگی- ساختار شبکه ای، نقشه پشتیبانی نهادی زیست بوم صنایع فرهنگی، توسعه زیست بوم صنایع فرهنگی، دستاوردهای جریان نوشت افزار ایرانی – اسلامی و...
رنگ فیروزه ای و تداعی حس معنویت در فرهنگ ایرانی
البته پر بیراه نیست اگر بگویم در غرفه ای دیگر، به کار گیری رنگ فیروزه ای خاص و قرار دادن تصاویری از قهرمانان ایرانی، شهدا و الگوهای ایرانی- اسلامی چشم نواز است؛ از سویی دیگر، تزئین با گلدان های شمعدانی تداعی کننده فرهنگ اصیل ایرانی است و پارچه هایی با هنر اصفهان که روی میز؛ جا خوش کرده اند و حال دلم را خوب می کنند.
اما شکاف بزرگی در دو بخش این نمایشگاه دیده می شود: خوراک فرهنگی ایرانی - اسلامی و فرهنگ امریکایی و غربی که برای گروه سنی کودک و نوجوان کاملاً مشهود است و علامت سوال های زیادی را در ذهنم بوجود می آورد.
شخصیت سازی و شخصیت پردازی به جای حرف های مستقیم
حالا لازم است به سراغ مسئول نمایشگاه الگونما و بروم تا بخشی از سوال هایم را پاسخ دهد. سعید حسینی روی کاناپه ای آبی رنگ در زاویه نود درجه با من نشسته جایی که بخشی از تزئین غرفه با تم تولد است آن هم با کیکی نمادین.
سعید حسینی درباره ایده و حامیان این نمایشگاه اظهار داشت: «مجمع ایران نوشت» یک مجموعه مردمی است و این نمایشگاه در این سطح از برگزاری، نخستین باراست که اجرایی شده؛ البته برای برگزاری این نمایشگاه، از حمایت های شورای فرهنگ عمومی، وزارت فرهنگ و ارشاد و بنیاد خاتم الاوصیا برخوردار بوده ایم.
وی اضافه کرد: سالهاست در حوزه نوشت افزار مشغول تلاش هستیم و دغدغه اصلی ما درباره محتوای فرهنگی، محصولات کودکان و نوجوانان است چونکه شکل گیری شخصیت و جهان بینی کودک و نوجوان، در این دوره اتفاق می افتد.
حسینی که کارشناسی ارشد علوم ارتباطات از دانشگاه علامه طباطبایی است؛ اظهار داشت: در واقع در تمام دنیا در بعد مسائل فرهنگی و تربیتی توجه به کودک و نوجوان مطرح است و به جای این که حرف ها مستقیم گفته شود با استفاده از شخصیت سازی و شخصیت پردازی که مورد علاقه این گروههای سنی است؛ محتوا و الگوهای مورد نظر منتقل می شود، اما متأسفانه در کشور ما به این مورد توجه نشده و کنشی در اینباره نداشته ایم؛ به صورتی که همه شخصیت های محبوب بچه های ایرانی، خارجی اند و در پیمایش هایی که انجام داده و در این نمایشگاه عرضه کردیم؛ ده شخصیت اول، اغلب امریکایی هستند.
از خلق یک شخصیت تا نهادینه سازی در محصولات مصرفی
وی درباره چگونگی کارکرد و محبوب شدن این شخصیت ها افزود: یک شخصیت از راه رسانه ها خلق می شود؛ حالا می تواند در چارچوب های مختلفی چون انیمیشن ها، سینما، کمیک استریپ، بازی های دیجیتال و… باشد، آن وقت در همه ابعاد زندگی مصرفی و ملزومات کودک و نوجوان به کار گرفته می شود. به بیان دیگر این گروههای سنی با این شخصیت ها زندگی می کنند و خصوصیت های این شخصیت ها برایشان، نهادینه سازی می شود.
پاس کاری در خلق شخصیت های محبوب کودکان
حسینی در بخش دیگری از این گفتگو ضمن اشاره به یک غفلت مهم در کشور افزود: متأسفانه در کشور ما از اهمیت این بخش غافل بوده ایم و به این مورد بعنوان یک جریان میان دستگاهی نگاه شده است؛ یعنی لازم است مبانی و محتوا برای شخصیت سازی از حوزه و دانشگاه بیرون بیاید، بعد در سطح رسانه ملی، تلویزیون؛ رادیو، سینما و… عرضه شود، سپس لازم است تولید و صنعت بر اساس این شخصیت ها صورت گیرد و بعد از آن این الگوها، در بخش خدمات و محصولات مثل شهربازی ها و… به کارگیری شود.
وی افزود: در همه جای دنیا این حوزه یک زنجیره است که توسط بخش خصوصی انجام می شود، اما نیازمند حمایت دولت هاست.
مسئول نمایشگاه الگونما درباره بازکاوی شرایط ایران در زمینه عدم شخصیت سازی های فرهنگی اشاره کرد: به علت این که این حوزه در ایران متولی نداشته، اگر کاری هم انجام شده نگاه کاملاً بخشی وجود داشته و کارهای محدود هم، درست توزیع نشده است. ما دنبال کارهایی با خصوصیت های خوب هستیم که بازه های زمانی بلندمدت داشته باشد مثلا در نمونه های خارجی مواردی دیده می شود که کارتونی حدود پنجاه تا هشتاد سال عمر دارد و هر هفته پخش می شود.
بازار پنجاه هزار میلیارد تومانی و سهم یک درصدی محصولات ایرانی
حسینی به صورتی کاملاً شفاف اظهار داشت: باآنکه در این حوزه، ظرفیت های خوبی داریم؛ اما کارهای بومی و محصولاتی که بالفعل شده باشد، نداریم. در واقع این نمایشگاه به این علت دایر شده است که اهمیت و چیستی این زنجیره را در جهان و ایران تشریح کند. از سویی دیگر، در حوزه انیمیشن، توان فنی ما بسیار بهتر از قبل شده و در بعضی حوزه ها، توان رقابت بین المللی داریم، اما باید بتوانیم که در بخش های دیگر از این ظرفیت ها بهره برداری نماییم.
با حرف هایی که مسئول این نمایشگاه در این فضای زیبا و آرامش بخش می گوید، به بازار اقتصادی و اهمیت آن فکر می کنم.
حسینی درباره برآورد مالی سالانه در این عرصه هم اشاره کرد: برآورد کل محصولات مصرفی و بازار این حوزه سالانه پنجاه هزار میلیارد تومان است که یک درصد آن سهم محصولات ایرانی است. جنس این نمایشگاه مطالبه گری و گفتمان سازی است و ما بعنوان فعالان مدنی با دعوت از مسؤلان بخش های مختلف کشور و کار رسانه ای خواسته هایمان را مطرح می نماییم.
توجه به موضوعات فرهنگی در سطح قانون گذاری
وی با اشاره به اینکه افتتاحیه این نمایشگاه با برگزاری شورای فرهنگ عمومی در این مکان و با مبحث این نمایشگاه آغاز شده؛ افزود: در این نمایشگاه نقش سازمان های مختلف، مشخص شده و با پیگیری و دعوت از نمایندگان مجلس و مرکز پژوهش های آن برآنیم تا دیدگاه ها فقط صرف کارشناسی نباشد و در سطح قانون گذاری هم به این مورد توجه گردد.
حسینی از تجربه های خوبش در حوزه نوشت افزار گفت و اشاره کرد: هم اکنون در بخش تولیدکننده، توزیع کننده و والدین بازخورد منفی از کالاهای ایرانی موجود، نداریم. مثلا زمانی که «فیل شاه» رسانه ای شد، بچه ها علاقه ند به دفترهای فیل شاه شدند. اما نیازمند حمایت زنجیره ای هستیم تا این شخصیت ها باقی بمانند.
او آماری عرضه می دهد که از سال ۹۱ تا کنون، حدود بالای ۵۰ میلیون عدد، محصول در حوزه نوشت افزار بوجود آمده است. یعنی سالی حدوداً ۵ تا ۶ میلیون. که البته رقم بالایی نیست، اما می تواند نمونه کوچکی از کار موفق در این حوزه باشد. همینطور می گوید که ما کار را با یکی دو تولید کننده آغاز کرده ایم و حالا به حدود ۱۰۰ تولید کننده رسیده ایم.
در میان این گپ و گفت، سوال بزرگی ذهنم را قلقلک می دهد. وقتی وارد بخش ایرانی، محصولات و کاراکترهای ایرانی می شوم جز چند عکس شهید و نمونه های ناچیزی از فرهنگ ایرانی، بقیه اش اینفو گرافیک و نمودار است چرا؟ انگار وارد دره ای می شویم که بایر است و بدون محصول؟
حسینی اظهار داشت: ما باید حقیقت را بپذریم که کاری نکرده ایم، یعنی نزدیک به صفر. من احساس می کنم؛ اگر در این نمایشگاه مدلی می ساختیم، ساده سازی می شد و این که این طور استنباط می شد که این مسیر خیلی دست یافتنی است.
ما ظرفیت های زیادی داریم که غیررسانه ای هستند
ما ظرفیت های زیادی داریم که غیررسانه ای و غیر پردازش شده هستند، به صورت مثال استفاده از شاهنامه در محصولات خوب است؛ اما تا فیلمها و سریال های خوب به وجود نیاید که بچه ها دوستشان داشته باشند، محصولات و خدمات نمی توانند از آنها استفاده کنند.
مسئول نمایشگاه الگونما توضیح داد: برخی از مسؤلان می گویند ما به سرعت به این مورد نزدیک می شویم؛ بنده این حرف را قبول ندارم، مگر این که کار کنیم؛ چون که صحبت از بازار ۵۰ هزار میلیارد تومانی دریک سال است. تازه فضای بحثمان داغ شده و برایم دلنشین تر می شود. نمی دانم شما فرزند دارید یا نه؟ اما این فضای که شما در این نمایشگاه درست کرده اید برای بزرگترها هم خیلی جذاب و دوست داشتنی است چه برسد به بچه ها.
مطالبه گری کودکان خانواده مذهبی و غیر مذهبی نمی شناسد
اتفاقاً ما می خواستیم بگوییم این فضا وجود دارد و خانواده مذهبی و غیر مذهبی هم نمی شناسد و از مطالبات بچه هاست؛ در حالیکه نمونه ایرانی آن موجود نیست. از سویی دیگر، مردم نسبت به محتوای خشن نگران هستند؛ اما تا حدی می توانند فرزند را برای تماشا نکردن متقاعد کنند. با تعجب به مسئول نمایشگاه نگاه می کنم و می گویم، ما در این نمایشگاه به مسؤولان صاف و پوست کنده می گوئیم چیزی برای عرضه نداریم، آنها چه عکس العملی نشان می دهند؟
بالاخره باآنکه پیشرفت در این حوزه وظیفه بخش خصوصی است، اما دولت باید حمایت کند و جرقه ای در ذهن آنها زده شود؛ چون که خیلی از محصولات به علت حمایت نظام سرمایه داری و اقتصاد جهانی به صورت مجانی در اختیار کودک و نوجوان قرار می گیرد که برای محصولات داخلی این امکان وجود ندارد.
در لابه لای صحبت های آقای حسینی به یاد هرم مازلو افتادم که نیازها را بر اساس اولویت، دسته بندی می کرد: در شرایطی که مردم به علل مختلف داخلی و خارجی در تأمین نیازهای ابتدایی خود گرفتار مشکل هستند یارانه دولتی برای محصولات فرهنگی در چه جایگاهی قرار می گیرد.
او با سر تکان دادن لبخندی زد و اظهار داشت: در همین شرایط شما فکر می کنید تلویزیون بسته می شود، بچه ها کارتون نمی بینند؟ در همین شرایط اقتصادی هم دستگاههای فرهنگی هستند و بودجه دریافت می کنند؛ در واقع همه دغدغه های فرهنگی کشور، پول نیست.
در استفاده از الگوهای سایر کشورها، از غربی ها هم غربی تر شده ایم
حسینی به تغییر شرایط خانواده امروزی هم پرداخت و افزود: خیلی از خانواده ها نیازهای فرزندانشان را در زمینه های خوراک، پوشاک، تربیت و فرهنگ بر نیازهای خودشان مقدم می دانند؛ پس لازم است محتواهایی که خریداری می شود چارچوب بندی شوند؛ در خود کشورهای مبدا رده بندی گروههای سنی و تمایز بین کودک و نوجوان وجود دارد؛ اما ما گاهی در استفاده از این خدمات، از غربی ها هم غربی تر شده ایم. اما این حقیقت را هم بگویم که همه به محتوا و فرهنگ ایرانی علاقه دارند و خیلی از تولید کننده ها در مقابل محتوای خوب قابل مذاکره هستند.
آخرین سوال را از حسینی چنین پرسیدم که جایگاه دانشگاه و هنر در حوزه الگونما کجاست؟ آهی می کشد، با من همنوایی کرده و سرش را تکان می دهد؛ انگار که از قضا دغدغه من با او یکی درآمده است.
حسینی اظهار داشت: یکی از چالش های جدی ما همین است در تولید محتوای خارجی در تیم های سازنده، از اساتید فلسفه و روانشناسی استفاده می شود تا محتوایی مناسب سنین مختلف تولید شود. ازاین رو نیاز داریم در دانشگاه های هنر به این موضوعات توجه گردد تا مدل سازی نمونه های ایرانی، بر مبنای دانش بومی اتفاق بیفتد.
دیدگاه یک پدر: در پخش کارتون های خارجی، رسانه های ایرانی را انتخاب می کنیم
فضا را از صفحه مسؤلان ورق می زنم و داستان را با آقای بابایی ۳۸ ساله ادامه می دهم که یک دختر ۵ ساله به نام «بارانا» دارد. او می گوید: دخترم ۹۰ درصد کارتون های خارجی را می بیند و ده درصد از کارتون های ایرانی استفاده می نماید. اما کانال پخش کننده این کارتون ها برای او، بیشتر فیلیمو است که انیمیشن های روز را دوبله می کند و در عین حال به مسائل اخلاقی هم توجه می کند. اما در استفاده از رسانه های غیر ایرانی حتما با نظارت خودمان اجازه دارد کارتون ببیند.
این پدر جوان درباره تزئین اتاق دخترش می گوید: همه چیز ساده است، از او نظر خواهی می کنیم؛ اما این که حرف فقط حرف او باشد، خیر
برایم جالب است که مهر پدریش با یک قاطعیت زیبا عجین شده. از او درباره قهرمان های دخترش پرسیدم؛ بدون هیچ مکثی اظهار داشت: دختر کفشدوزکی و السا و آنا.
ترازوی نامتوازن بین محصولات ایرانی و خارجی
به حرف های این پدر فکر می کردم و تفاوت نیازها. وارد دنیای سرگرمی بچه ها که می شوی خیلی با دنیای ما متفاوت می باشد از قالب انیمیشن ها و بازی هایی پر از رنگ، هیجان و حرکت گرفته تا محتواهای جالب، انگیزشی و در عین حال در مواردی نا همخوان با فرهنگ ما، که همه اش تبدیل به معجونی جذاب می شود که اصلاً یارای مقابله کردن با نمونه های ایرانی را ندارد و اگر هم موارد کمی وجود داشته باشد؛ از نظر کمیت هیچ توازنی با نیازهای کودک و نوجوان ایجاد نمی کند تا جایی که شبکه پویا و نهال که با این گروه مخاطب کار می کند پر از برنامه های تکراری و کسالت بار است.
وصالی: سیاستگذاران از سواد رسانه ای برخوردار نیستند
خانم وصالی نویسنده، پژوهشگر و مدرس سواد رسانه ای، میهمان گزارش ما می شود تا در همین مجال کم، گره ای از این کلاف پیچ در پیچ را، برایمان باز کند.
وی اظهار داشت: این ماجرا دو بخش دارد؛ قسمت اول به سیاستگذاران این حوزه بر می گردد که خودشان از سواد رسانه ای بالایی برخوردار نیستند و پیام ها و دید گاه هایی که توسط انیمیشن ها، خدمات و محصولات به کودک و نوجوان منتقل می شود برای آنها مهم نیست و یا از سطح توجه و دقت کمی برخورداراست و بخش دوم، کودکان، نوجوانان و والدینی هستند که آگاهی لازم را برای رژیم مصرفی مناسب او ندارند.
وصالی اضافه کرد: تا وقتی که بسترهای لازم را نداشته باشیم نقش مردم و والدین بسیار پر رنگ تر است یعنی صیانت از خانواده و کودکان و نوجوانان برعهده مردم است تا با افزایش دانایی در حوزه سواد رسانه ای، از خانواده خود مراقبت کنند.
بی تفاوتی مسؤلان و سرگرمی های جدید
استفاده از الگوهای خارجی در حوزه کودک و نوجوان، رد پایی از ساخت برجی را نشان داده است که ستون هایش را سبک زندگی و نشانگان غربی می سازد که زیبا و خوش برو رو است و در هر اتاق آن یک قهرمان و شخصیت رسانه ای شده، سرش را از پنجره بیرون آورده تا خودی نشان دهد و کف و هورای کودکان و نوجوانان را برانگیزد. چه دنیایی می شود زیبا و در عین حال خیالی و تأثیرگذار. اما تنها اشکال این برج آن است که در کمال زیبایی، ضد زلزله نیست و تاب بحران های فرهنگی را ندارد.
واقعاً سرگرمی و لذت جویی دو نیازی است که حتی در خور و خواب و درس بچه ها تاثیر می گذارد و دنیایشان را با این قهرمان ها، چند لایه و دور از دسترس می کند و مسئولانی که هر کدام، در هر طبقه، بی تفاوت جلوی تلویزیونی نشسته اند تا ببیند در طبقات دیگر چه اتفاقی می افتد و چه سرگرمی های جدید به بازار می آید.
کاش زنجیری امیدبخش بیاید و حلقه اتصالی پر از دانش، هنر، سرمایه و تلاش بسازد تا روزی برسد که این برج برای خودش سامان یابد و بر سردش تولید بومی برای مصرف رسانه ای، (آن هم از ایده تا بازار) حک شود.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب