نویسنده هایی که ترسو شده اند
دست و هنر: ابراهیم زاهدی مطلق با اشاره به اینکه در سالهای اخیر تعداد کپی کاران در ادبیات بیشتر شده از خالی شدن برخی کتاب ها از محتوا سخن می گوید و دلیل آنرا ترسو شدن نویسنده ها عنوان می کند.
این نویسنده در گفت و گو با ایسنا درباره ارزیابی خود از ادبیات داستانی در سالی که گذشت، اظهار نمود: ادبیات به شکل داستان و رمان یک محصول وارداتی است و البته در کشورمان با مقوله هایی چون داستان و قصه بیگانه نبوده ایم. آیا سعدی قصه گویی نکرده یا فردوسی در شاهنامه و مولوی قصه گویی نکرده اند؟ ممکنست بگوییم به شکل امروزی نبوده، بله به شکل امروزی نبوده است. در فرانسه و آلمان و اتریش هم همچنین بوده و قصه به شکل امروز نبوده است. اگر بعنوان خواننده ماجرای رستم و سهراب، رستم و اسفندیار و یا داستان رستم و اشکبوش را بخوانید، می بییند همه این قصه و داستانی که اوج و فرود دارد، راوی دارد و شخصیت پردازی شده است. می گویند بهترین صحنه آرایی و بهترین لحظه آرایی در داستان رستم و اشکبوس است، مانند این است که فیلم می بینید. اما با این سوابق با موضوعی مانند داستان نو آشنا شدیم.
او با اشاره به اینکه داستان نو توسط مترجمان و شاعران و فرنگ رفته ها وارد کشورمان شد، اظهار داشت: تعدادی از آنها غرب را ندیده بودند، اگر می گفتی ۳۰ ثانیه انگلیسی صحبت کن، نمی توانستند، با این وجود کتاب و داستان ترجمه کردند، گاهی ترجمه آزاد داشتند و برداشت خودرا به اسم داستان آن شخص و نویسنده غیرایرانی منتشر می کردند. زمانی که به تعدادی از داستان های ایرانی از بزرگان داستان نویسی دقت نماییم، می بینیم اصل و نمونه خارجی دارد. مترجمان و تعدادی از نویسندگان باتوجه به دسترسی هایی که داشتند داستان خارجی را به اسم ترجمه یا برخی به اسم خود چاپ می کردند. تعدادی از کتاب های آموزش داستان نویسی ما هم عینا ترجمه شده و هیچ کدام خودشان مجتهد، مبدع و مبتکر نبوده و چیزی اضافه نکرده اند؛ بطورمثال سه کتاب رفرنس دانشجویان ادبیات دانشگاه را داریم که یکی از بزرگان و معروفان ادبیات، آنرا عینا ترجمه و به اسم چاپ کرده است. این کتاب هادر دهه ۳۰-۴۰ انتشار یافته و کسی از این کتاب ها خبر نداشته و آن قدر زبان انگلیسی نمی دانستند. می خواهم بگویم حتی در کتاب های آموزش داستان نویسی هم مبتکر نبودند، هرچند تلاش شان ستودنی است. این ها را بعنوان سرزنش نمی گویم برای اینکه متونی را وارد کشورمان کردند و نویسندگان ما با این مقوله ها آشنا شدند. اما تعدادی از کتاب ها که اصلش برای خارجی ها بوده، به اسم نویسندگان ایرانی چاپ شدند. از این اتفاقات در سایر هنرها هم زیاد می افتد؛ بطورمثال در سینمای ما حتی صحنه پردازی و قرار گرفتن زاویه دوربین هم کپی شده است. هنر خلاقیت است و خلاقیت ما در سرقت ادبی بوده است. متأسفانه سرقت ادبی کار شایعی بوده و هست.
نویسنده «شلیک به آسمان»، «سقوط در سکوت» و «تسبیح و بلدوزر» با اشاره به اینکه در بعضی از زمینه ها آدم های مبدعی داریم، اظهار نمود: تعدادی از رمان های عامه پسند، کپی سریال های ترکیه ای است که فقط اسم شخصیت ها عوض شده، مشکلات و دغدغه ها همان هاست. داستان نویسی ما با این ماجراها، از سرقت ادبی تا ابتکار از ۸۰ سال پیش تا این جا رسیده است. من یک نمونه رمان کوتاه بدیع می آورم که به نظرم نمی آید سرقت ادبی باشد، این رمان کوتاه را در مجله «کتاب هفته» که مرحوم احمد شاملو درمی آورد، خواندم، «ملکوت» بهرام صادقی که داستان فوق العاده ای است، در دهه ۴۰ انتشار یافته اما پس از ۶۰ سال نو است، حتی اسمش نو و امروزی است. از این دست داستان ها بسیار کم داشتیم. هرچند در داستان نویسان امروز ما خصوصاً داستان نویسان بعد از انقلاب از این آدم ها زیاد شده اند برای اینکه انقلابی در کشور رخ داد که بااینکه در مسائل سیاسی و اقتصادی و اجتماعی انقلاب رخ نداد و اتفاقی نیفتاد، اما در مسائل فرهنگی و در ذهن نویسندگان انقلاب اتفاق افتاد؛ نویسنده هایی که هم سن خود انقلاب و یا ۱۰ سال بزرگ تر از انقلاب هستند.
زاهدی مطلق اشاره کرد: تعداد آدم های مبدع و مبتکر زیاد است اما مقلد و کپی کار هم هست و تعداد کپی کارها در پنج سال اخیر زیادتر شده است. در دهه ۶۰ و ۷۰ اصیل نویسی خیلی بهتر بود و تعداد کتاب های اصیل بیشتر بود. آمار دقیقی ندارم اما بر طبق مطالبی که خوانده ام و داور جشنواره های بسیار بوده ام می گویم در ۱۰ سال اخیر، کارهای ابداعی و ابتکاری کمتر و کارهای قالبی و ساختار نو بیشتر است و انگار علاقه نویسنده ها به سمت نوآوری در ساختار رفته و کتاب ها از محتوا خالی شده اند.
نویسنده «آریو برزن»، «رضای زهرا» و « یک جعبه پر از دروغ» درباره دلیلهای این مساله اظهار نمود: عامل اصلی را این می دانم که نویسنده ها در مسائل سیاسی و اجتماعی ترسو شده اند و شجاعت خودرا از دست داده اند، هم دولت مقصر است و هم خودشان مقصرند. از جانب دیگر صبر و تحمل اجتماع هم کم شده است. نویسنده ها ترسو شده اند و نویسنده ترسو نمی تواند کار نو و خلاقه بکند، همانطور که یک مجتهد اگر ترسو باشد نمی تواند فتوا دهد؛ یکی از شروط اجتهاد، شجاعت است. هنرمند از مغزش یک چیز جدید درست و کار خلاقه می کند اما آدمی که ترسو باشد نمی تواند کار خلاقه کند. متأسفانه جامعه ما شاید در سالهای اخیر به سمت ترسو کردن هنرمندان خود جلو رفته است و هنرمندان جرأت لازم را برای خلق اثر ندارند.
او سپس درباره تأثیر همه گیری کرونا بر ادبیات و کتاب اظهار نمود: نویسنده نمی تواند بگوید کرونا بود و من ننوشتم. این بیماری دستمایه خوبی برای نویسنده است. جنگ که می شود بقیه مردم عزادار می شوند و گریه و مصیبت سر می دهند اما نویسنده نمی تواند به گوشه ای برود و گریه کند بلکه نویسنده آن گریه ها و سوزها و مصیبت ها را هنرمندانه بیان کند. کرونا هم که می شود نویسنده نمی تواند زانوی غم به بغل بگیرد بلکه مضمون جدیدی برایش اتفاق می افتد. کرونا یک اتفاق جدید است که کل دنیا را ناامن کرده است، زمانی که بزرگترین جنگ اتفاق بیفتد، می توانید با مهاجرت در امنیت زندگی کنید اما در وضعیت کرونا جنگل های آمازون هم امن نبود. با وجود چنین پدیده ای نویسنده نمی تواند کاری نکند. داستان هایی در حوزه کرونا دیدیم که خیلی عمیق نوشته نشده بودند، سطحی بودند و شاید باید زمان بگذرد تا کتاب های خوب بیرون بیاید. کرونا نمی تواند مانع نوشتن داستان باشد اما مانند دست اندازی است که می تواند سرعت را بکاهد اما جایش مطالب جدی تر و عمیق تری می تواند پیش بیاید.
این نویسنده درباره خبرهای خوب و بد ۱۴۰۰ هم اظهار داشت: بدترین خبرها برای من فوت هنرمندان بوده است، زمانی که هنرمندی در هر صنفی فوت می کند، آدم احساس می کند قسمتی از خاطراتش با آن آدم رفته است. اما خبرهای خوب بدون اغراق و شعار باید بگویم زمانی که می شنوم کتاب یکی از دوستان نویسنده ام پخش شده، خوشحال می شوم و خبر خوبی است. بطورمثال زمانی که کتاب خسرو باباخانی با عنوان «ویولون زن روی پل» منتشر گردید واقعا کیف کردم برای اینکه چندسالی بود که نمی نوشت.
منبع: dastohonar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب