پرویز اذکایی که بود؟
دست و هنر: محمود جعفری دهقی پرویز اذکایی را عالمی جامع الاطراف و ایرانشناسی بی بدیل توصیف می کند.
این استاد دانشگاه تهران و رییس انجمن علمی ایران شناسی در پی درگذشت پرویز اذکایی، مورخ و پژوهشگر، در نوشتاری با عنوان «پرویز اذکایی؛ عالمی جامع الاطراف و ایرانشناسی بی بدیل بود» یاد او را گرامی داشته است. وی در این یادداشت که در اختیار ایسنا قرار داده، نوشته است: دریغا که روز عمر استاد اذکایی به شبانگاه آمد و این دانشی مرد بزرگ فرمان یافت از آن که غایت کار آدمی مرگ است.
استاد پرویز اذکایی از قلیل پژوهندگان و پژوهشگران زمان ما بود که تحصیلاتش را هم نزد عالمان دین در مدارس حوزوی همدان و هم در دانشگاه های سرشناس نظیر دانشگاه تهران و دانشگاه منچستر انگلستان به انجام رسانده بود. در دانشگاه منچستر از محضر پروفسور ج. ا. بویل بهره برده بود. بعد از اتمام تحصیلات مدتی سردبیری مجله وحید و کارشناسی متون تاریخی دانشگاه تهران را به عهده داشت. کنگره تحقیقات سالانه دانشگاه ازجمله: کنگره جهانی ابوریحان بیرونی (تهران، ۱۳۵۲) و جشنواره جهان اسلام (لندن، ۱۳۵۴) به ابتکار او شکل گرفت. عضو هیات علمی دایرةالمعارف تشیع و دانشنامه جهان اسلام بود و در نگارش مقالات دایرة المعارف بزرگ اسلامی نقشی مؤثر داشت. لیست نویسی نسخ خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نیز به او محول شده بود.
آثار استاد اذکایی را می توان بنابر دانش گسترده و علائق او به چند دسته تقسیم کرد؛ این آثار تحت عناوین موضوعات تاریخی، کتابشناسی، رجال، انساب، فلسفه و نجوم، تاریخ علم در ایران و تعدادی آثار ترجمه ای قابل بررسی است. آثار او در بخش رجال و تاریخ علم سرشار از نکات تازه است. صاحبنظران او را یکی از بیرونی شناسان تراز اول دانسته اند. کتاب آثار الباقیه بیرونی را همراه با مقدمه ای درخشان و یادداشت های بهادار ترجمه کرد. اثر دیگر وی در باب محمد زکریای رازی نیز به همان اندازه حاوی نکات فلسفی باارزش است. در تاریخ و جغرافیای تاریخی می توان از آثاری نظیر کتابشناسی همدان و تاریخ معاصر همدان، تاریخ عراق عجم، فرمانروایان گمنام، تاریخ نگاران ایران، خاندان شاهیه خوارزم و تحقیق در الفهرست ابن ندیم نام برد. در انساب به ویژه باید به ماتیکان (معادل پهلوی برای "کتاب" که استاد همیشه آنرا به کار می گرفت) لیست ما قبل الفهرست در ۲ جلد، و تبارشناسی در ایران و معاریف همدان و ماتیکان های گوناگون دیگر اشاره نمود.
باری بااینکه بررسی و تحلیل آثار استاد اذکایی بارها در مجامع علمی انجام شده و این بنده نیز افتخار سخن در مراسم بزرگداشت ایشان از طرف انجمن علمی تاریخ را به عهده داشته ام***، با این همه نیاز به نشست های مفصل تری دارد که امید است این مهم بار دیگر با حضور صاحبنظران جامه عمل پوشد.
*** تیتر برگرفته از سخنرانی محمود جعفری دهقی در این مراسم است.
وی در این مراسم عنوان کرده بود: شهر همدان دانشمندخیز است و یکی از برجسته ترین این دانشمندان ایران شناس در دوران معاصر استاد اذکایی است. وی انسانی فرهیخته و پژوهشگری جامع الاطراف است.
هنگامی که سخن از ایرانشناسی می رود بطور معمول نگاه به بیرون از سرزمین خود داریم و به قول خواجه شیراز «آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد» تردیدی نیست که قدردانی از ایرانشناسان غیر ایرانی که بی غرضانه به بررسی و توصیف فرهنگ و تمدن این دیار اهتمام نموده اند لازم است اما این بدان معنا نیست که از آنچه خود بهره مندیم یاد نکنیم.
استاد اذکایی همدانی عمری به معرفی تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران پرداخته و حاصل این پژوهش ده ها کتاب و مقاله و مصاحبه است.
تالیفات استاد اذکایی در حوزه تاریخ و تمدن ایران نمونه ای از بهترین آثار ماندگار ایرانشناسی است.
محمود جعفری دهقی
این مطلب دست و هنر مورد پسنده؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب دست و هنر مرتبط
نظرات کاربران دست و هنر در مورد این مطلب