خواندن یا شنیدن، مسئله این است!
دست و هنر: کتاب درآمدی نو بر کتاب گویا نوشته مریم چهرقانی با همکاری مصطفی آهنگر پژوهشی است درباره ی کتاب های گویا و جایگاه آنها در فرهنگ معاصر، که با مقدمه ناصر فکوهی توسط نشر کتاب کوچه منتشر است.
به گزارش دست و هنر به نقل از مهر، کتاب «درآمدی نو بر کتاب گویا» نوشته مریم چهرقانی با همکاری مصطفی آهنگر و از انتشارات کتاب کوچه است؛ این کتاب که با مقدمه ناصر فکوهی انتشار یافته، پژوهشی است جامع در رابطه با کتاب های صوتی (کتاب گویا) و جایگاه آنها در فرهنگ معاصر.
فکوهی _استاد انسان شناسی دانشگاه تهران_ در مقدمه کتاب به بررسی نظراتی می پردازد که در حوزه به کارگیری حواس پنجگانه و شناخت و تجربه جهان از آن مسیر است. او ابتدا با طرح نظریه یوهانی پالاسما به خطرات ارتباط با جهان تنها از طریق بینایی می پردازد، به بمباران نشانه ها در نگاه رولان بارت، پدیده جعل عمیق (deep fake) و تصویرهای به حقیقت مانسته (simulacre) درنظر ژان بودریار می رسد. اما خطر دومی هم در این نوع ارتباط هست، و آن هم به حاشیه رانده شدن فرهنگ هایی است که بر سنت های شفاهی استوار بودند؛ که فرهنگ شناسان و انسان شناسانی که تمدن های متعدد و جماعت های کوچک و بزرگ را دیده بودند بر خلاف نظرات استعمارگرایانه که اروپا و فرهنگ آنرا مرکز همه چیز قلمداد می کردند؛ حاضر نشدند این نگاه را به رسمیت بشناسند.
او با طرح تقابل میان نظام های ثبت نوشتاری و غیر نوشتاری در انسان شناسی بخصوص نظر لویی استروس به این نکته اشاره می کند که: «نمی توان تمدن یا فرهنگی را کم ارزش تر دانست چونکه در آن شکل نوشتاری وجود ندارد، یا به آن اندازه که در فرهنگی دیگر وجود دارد، در آن وجود ندارد. نمونه فرهنگ قبل از اسلام در ایران که در مقایسه با عصر طلایی یونان و معاصر با آن، بیشتر شفاهی بوده است و کمتر نوشتاری، نمونه ای گویاست، و حتی بعد از آنکه ایران بوسیله مسلمانان به اسلام گرایید برتری اشکال شفاهی بر اشکال نوشتاری در تمدن ایرانی کاملا گویاست. این امر را ما نه به عنوان یک برتری، بلکه به مثابه یک حقیقت مطرح می نماییم. اگر فردوسی سی سال گذاشت تا شاهنامه را «بنویسد» زبان فارسی هزار سال است که آن نوشتار و نوشتارهای دیگر همتای آن، در پارسی میانه و البته سنت های زبان های محلی بهره برد تا آنها را تبدیل به میلیونها شکلِ شفاهی کند و در اندیشه ایرانی، در معماری و بافته های این پهنه، در نمایش ها و شاهنامه خوانی ها به کارشان بگیرد؛ سپس این سنت باستانی را با سنت های دینی ابراهیمی و سنت های بازمانده اسطوره ای ترکیب کند، تا بعنوان مثال به شبیه خوانی ها و تعزیه و عاقبت نمایش و سینمای مدرن برسد.»
بخش های کتاب
در بخش اول کتاب به مبانی نظری کتاب های گویا پرداخته شده؛ در ادامه، کتاب به تعریف کتاب گویا، تفاوت آن با پادکست و دیگر قالب های صوتی، و تاریخچه کتاب گویا در ایران و جهان می پردازد و ریشه های فرهنگی کتاب صوتی را با اشاره به سنت های شفاهی و قصه گویی بررسی می کند. این بخش در حقیقت یک راهنمای کاربردی کامل برای مخاطبان است. این کتاب مناسب کسانی است که می خواهند با دنیای کتاب های صوتی آشنا گردند یا در این زمینه فعالیت کنند، همچون محققان نشر و رسانه، فعالان صنعت کتاب صوتی، کتابداران، معلمان، دانشجویان و علاقه مندان به تکنولوژی های جدید مطالعه.
این اثر تحلیل کاملی از بازار و کاربران کتاب گویا ارائه می کند و گروههای مختلف مخاطبان این قالب را معرفی می کند؛ همچون نابینایان، افراد کم بینا، دانش آموزان، زبان آموزان، و علاقه مندان به مطالعه در وضعیت پرمشغله و افراد کم سواد یا بی سواد. کتاب، مزایای کتاب صوتی مانند درگیر نشدن چشم، سهولت جابجایی، سهولت پشتیبانی و نظارت، سرعت و گستردگی توزیع، امکان مطالعه همزمان با فعالیتهای دیگر، کاهش هزینه ها و کمک به محیط زیست و… را هم توضیح می دهد. در قسمت های بعدی کتاب، نویسندگان به موضوعات فنی و هنری تولید کتاب گویا، شامل انتخاب کتاب، انتخاب گوینده و راوی، موسیقی، تجهیزات، نرمافزارهای تولید و ویرایش کتاب صوتی، حقوق مؤلف و همینطور نهادها نظیر انجمن ناشران صوتی(APA) جایزه آئودی، جایزه ادیسه برای کتاب گویا، و تولیدکنندگان داخلی و خارجی و فروشگاه های کتاب صوتی می پردازند.
درک جهان با همه حواس
فراگیر شدن مخاطبان و استفاده از کتاب های صوتی منافی خواندن کتاب نوشتاری نیست، بلکه به شکلی یافتن دیگریِ نادیده است بشکلی هنرمندانه تر، و درک و لذت بردن از جهان به صورتی کامل تر. آنطور که ناصر فکوهی در بخشی از مقدمه می گوید: «در خوانش کتاب شنیداری که به تاریخچه آن در کتاب حاضر پرداخته شده، همواره «دیگری» هایی به جز خود، حضور دارند، آن که می خواند یا روایتگر، آن که موسیقی می نوازد و آنان که صداهای اطراف خوانش را می سازند؛ تخیل به این شکل می تواند رشد و آزادی بیشتری بیابد… همانگونه که یوهانی پالاسما هم اعتراضش بر هژمونی حس بینایی نسبت به حس های دیگر است، نه مبتنی بر نفی حس بینایی بود و نه کاهش و کم جلوه دادن ارزش آن در خلاقیت؛ بلکه بر این نکته ظریف تکیه داشت که وقتی ما حس های بسیار پراهمیتی چون شنوایی و چشایی و بویایی و از تمام بیشتر بساوایی را کنار می گذاریم، نمی توانیم جهان را به شکلی که هست درک نماییم و از تمام زیبایی های آن لذت ببریم.»
کتاب «درآمدی نو بر کتاب گویا» که در ۲۹۲ صفحه توسط نشر کتاب کوچه انتشار یافته و با قیمت ۳۴۰ هزار تومان در دسترس علاقه مندان است. مطالعه این کتاب کمک می نماید تصویری جامع در رابطه با کتاب گویا از زوایای مختلف نظری و فلسفی، انسان شناسانه و جامعه شناسانه، فرهنگی، فنی، اجتماعی و اقتصادی به دست آورید. به طور خلاصه، او با طرح تقابل میان نظام های ثبت نوشتاری و غیر نوشتاری در انسان شناسی بویژه نظر لویی استروس به این نکته اشاره می کند که: نمی توان تمدن یا فرهنگی را کم ارزش تر دانست چراکه در آن شکل نوشتاری وجود ندارد، یا به آن اندازه که در فرهنگی دیگر وجود دارد، در آن وجود ندارد. نمونه فرهنگ پیش از اسلام در ایران که در مقایسه با عصر طلایی یونان و معاصر با آن، بیشتر شفاهی بوده است و کمتر نوشتاری، نمونه ای گویاست، و حتی پس از آنکه ایران بوسیله مسلمانان به اسلام گرایید برتری اشکال شفاهی بر اشکال نوشتاری در تمدن ایرانی کاملا گویاست. اگر فردوسی سی سال گذاشت تا شاهنامه را بنویسد زبان فارسی هزار سال است که آن نوشتار و نوشتارهای دیگر همتای آن، در پارسی میانه و البته سنت های زبان های محلی بهره برد تا آنها را تبدیل به میلیون ها شکلِ شفاهی کند و در اندیشه ایرانی، در معماری و بافته های این پهنه، در نمایش ها و شاهنامه خوانی ها به کارشان بگیرد؛ سپس این سنت باستانی را با سنت های دینی ابراهیمی و سنت های بازمانده اسطوره ای ترکیب کند، تا برای مثال به شبیه خوانی ها و تعزیه و عاقبت نمایش و سینمای مدرن برسد.
این مطلب دست و هنر مورد پسنده؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب دست و هنر مرتبط
نظرات کاربران دست و هنر در مورد این مطلب