معرفی كتاب
فلسفه مد، عبور از سنت برای نیل به تجدد
دست و هنر: كتاب فلسفه ی مد تالیف لارس اسوندسن با ترجمه ابوالفضل داودی ركن آبادی، شهناز نایب زاده و فتانه ذوالفقاری توسط انتشارات بازاریابی اخیرا چاپ و انتشار یافته است.
به گزارش دست و هنر به نقل از مهر، نظریه های بسیاری پیرامون مد و منشا پیدایش آن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. بعضی از نظریه پردازان و فیلسوفان كاربرد مد را در حوزه ذائقه و سلیقه اشخاص می دانند و عده ای آنرا بر اخلاقیات موثر دانسته و بعضی دیگر آنرا با زیبایی ارتباط داده اند؛ در عین حال عده ای دیگر معتقدند كه مد اصلا به زیبایی ارتباط ندارد بلكه می تواند عجیب و منفور نیز باشد.
كتاب «فلسفه ی مد» تالیف «لارس اسوندسن» با ترجمه ابوالفضل داودی ركن آبادی، شهناز نایب زاده و فتانه ذوالفقاری توسط انتشارات بازاریابی اخیرا چاپ و انتشار یافته است. این كتاب در ۹ فصل با عناوین فلسفه مد، خاصیت اصلی مد: نو شدن، خاستگاه مد و گسترش آن، مد و زبان، مد و بدن، مد و هنر، مد و مصرف، مد بعنوان ایده آل زندگی و نتیجه گیری است.
كتاب «فلسفه مد» اثر «لارس اندرسون» فیلسوف نروژی است او كتاب و مقاله های مختلفی در زمینه فلسفه را به نگارش درآورده است و كتاب فلسفه مد تنها كتابی است از او كه در حوزه مد نوشته است. وی در این كتاب همانند دیگر كتابهایش می كوشد تا از زوایای مختلف به فلسفه مد بپردازد. دیدگاه اسوندسن در این كتاب به مد فقط از زاویه زیبایی شناختی نبوده و خیلی از نظرات و آرای دانشمندان را در این كتاب بیان كرده است.
«اندرسون» در مقدمه كتابش می نویسد: «از دوران رنسانس تاكنون، مد یكی از تاثیرگذارترین پدیده ها در تمدن غرب محسوب می شده است. مد خیلی از حوزه های فعالیتی انسان مدرن جامعه را در نوردیده و به جزء جدایی ناپذیر زندگی ما تبدیل گشته است. از ین جهت، درك و شناخت مد به شناخت خود و رفتارهایمان كمك می نماید. با این وجود، مد كمابیش مورد بی توجهی فیلسوفان قرار گرفته است و دلیل احتمالی آن این برداشت است كه مد بعنوان سطحی ترین و ظاهری ترین پدیده در رشته غنی فلسفه از جایگاه پژوهشی بالایی برخوردار نیست. اما اگر فلسفه رشته ای است كه به خودشناسی كمك می نماید و مد نیز یك پدیده موثر بوده و هست، می بایست آنرا در پژوهش های فلسفی مورد مطالعه و بررسی قرار داد.
پیدایش مد بعنوان یك پدیده تاریخی دارای یك خاصیت مشترك با نوگرایی است كه عبارت از عبور سنت و تلاش بی وقفه برای رسیدن به تجدد است، بر طبق گفته والتر بنیامین مد تكرار ابدی تجدد است.
در فصل اول این كتاب با عنوان «فلسفه مد» آمده است: «هر آنچه كه وجود محسوس دارد، هر آنچه كه یك روح را به روح دیگری می نمایاند، بدون تردید لباس، كت وشلوار، یا جامه ای است كه در فصلی از سال پوشیده شده و سپس دور انداخته می شود. از ین جهت، به درستی كه این حوزه پر معنا تمام چیزهایی را كه بشر به آن اندیشیده یا در مورد آن خیال پردازی كرده، یا آنرا انجام داده و یا قسمتی از هویت وی بوده است، شامل می شود: كل جهان خارج و تمام چیزهایی كه در آن وجود دارد چیزی نیست جز لباس و جوهره همه علوم ریشه در فلسفه لباس دارد.» صفحه ۱۸
«پیدایش مد بعنوان یك پدیده تاریخی دارای یك خاصیت مشترك با نوگرایی است كه عبارت از عبور سنت و تلاش بی وقفه برای رسیدن به تجدد است، بر طبق گفته والتر بنیامین مد تكرار ابدی تجدد است. من بر این اعتقادم كه شناخت مد برای رسیدن به یك درك كافی نسبت به جهان مدرن لزوم دارد بااینكه بطور قطع عنوان نشده است كه مد یك راهگشای جهانی است كه بدون هیچ واسطه دیگری و به تنهایی منجر به چنین شناختی شود.
مد از همان آغاز پیدایش منتقدانی نیز داشته است. متونی از قرن چهاردهم موجود است كه مضحك بودن این امر را به تصویر می كشد كه مردم لباس هایی می پوشند كه بیشتر از آنكه جنبه كاربردی داشته باشد بیشتر دارای نما و جذابیت است. درست در دهه هشتاد مطالعات جدی در زمینه مد انجام شد كه مد را به لحاظ اخلاقی محكوم می كرد و حتی آنرا امری كوچك و بی ارزش می شمرد؛ گرچه همه این اتفاقات در دو دهه اخیر به وقوع پیوست.» صفحه ۲۰
كتاب حاضر نسبت به مد نگاهی انتقادی دارد اما آنرا محكوم نمی نماید. هدف اصلی آن ایجاد یك ارتباط فكری با مد و تغییر نگرش ما نسبت به آن است اما ما را بطور كامل از حصر مد آزاد نمی كند بلكه می توانیم تا حدودی خودرا از آن جدا سازیم و به استقلال نسبی دست بیابیم.
گئورك زیمل فیلسوف و جامعه شناس آلمانی، در حیطه فلسفه مد میان مد و لباس تمایز قائل می شود بدین گونه كه مد را یك پدیده اجتماعی گسترده می داند كه در تمام عرصه های اجتماعی به كار گرفته میشود و لباس صرفا یك نمونه از این عرصه ها است. به عقیده وی دیگر حوزه ها نظیر زبان و رفتار تحت تاثیر مد هستند اما حوزه لباس و پوشاك در این رابطه در مركز توجه قرار دارد.
رشد مد یكی از تاثیرگذارترین و مهمترین اتفاقات در تاریخ جهان به حساب می آید چونكه این پدیده مسیر نوگرایی را نمایان می سازد. مد یكی از خاصیت های اصلی نوگرایی را در خود جای داده است: چشم پوشی از سنت.
مولف درباره نوشدن و به صورتی رشد مد در جوامع می نویسد: «رشد مد یكی از تاثیرگذارترین و مهمترین اتفاقات در تاریخ جهان به حساب می آید چونكه این پدیده مسیر نوگرایی را نمایان می سازد. مد یكی از خاصیت های اصلی نوگرایی را در خود جای داده است: چشم پوشی از سنت. نیچه مد را یكی از خاصیت های جهان مدرن برمی شمارد برای اینكه مد نشانگر رهایی از خیلی از محدودیت ها همچون اختیارات است. اما مد خاصیت دیگری نیز دارد كه نوگرایی عاری از این خاصیت است، مد پدیده ای غیرعقلانی است و تغییراتی را شامل می شود كه صرفا به خاطر خود تغییر صورت گرفته باشند، در صورتیكه خودانگاره نوگرایی تنها تغییراتی را شامل می شود كه منجر به خودمختاری عقلانی شوند.» صفحه ۳۳
البته مولف در فصلی از این كتاب به مد و هنر می پردازد و درباره زیبایی و هنر و سنجش زیبایی شناسی كانت صحبت می كند و از نظرات و دیدگاه های این فیلسوف بهره برده است اما در قسمتی از مباحث فلسفی فاصله می گیرد و نظریات طراح مد زاندرا رودس را به میان می آورد و می نویسد: «این طراح مد بیان می دارد كه مد مناسب تر و هنری تر از هنرهایی است كه امروزه تولید می شود و علت این امر آن است كه مد حول محور مفهوم زیبایی می چرخد، مفهومی كه به بیان كلی در حوزه هنر رنگ باخته است. البته ایرادهای وارد شده بر این دیدگاه كمتر از اشكالات دیدگاه سوزی منكس نیست. رودس چنین فرض می كند كه هنر ناب لزوما می بایست بر زیبایی متمركز باشد اما دیدگاهی است كه در ارتباط با هنر، ادبیات و زیبایی شناسی فلسفی در ضمن ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال اخیر به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. البته رودس هیچ استدلال و منطقی ارائه نكرده است كه چرا زیبایی باید در حوزه زیبایی شناسی قرار گیرد و خاصیت ممتاز آن باشد. همین طور بخش‍هایی از هنر آوانگارد معاصر بعنوان مثال لبای هایی كه مارگیلا با استفاده از قالب و اسپری آنها را منقوش ساخته است، لباس های جالبی نیستند؛ برای اینكه توجه به زیبایی دغدغه اولیه طراح نبوده است.» صفحه ۱۱۷
منبع: دست و هنر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب