کتاب صوتی سبب سطحی شدن مطالعه نمی شود
به گزارش دست و هنر، مدیر تولید کتاب صوتی در انتشارات مهرسا اظهار داشت: خیلی از افراد وقتی به کتاب صوتی گوش می دهند، علاقمند می شوند نسخه کاغذی آنرا تهیه کنند و همین نکته خیلی باارزش و قابل توجهی است.
خبرگزاری مهر؛
گروه فرهنگ و ادب - زینب رازدشت:
در سالیان اخیر، بازار کتاب صوتی در ایران با رشد قابل توجهی روبه رو شده است. این پدیده که روزی فقط جهت قشری خاص کاربرد داشت، امروز به بخشی از سبک زندگی خیلی از علاقمندان به کتاب تبدیل گشته است. در رابطه با وضعیت کتاب صوتی گفت و گویی با فردوس سلیمانی مدیر تولید کتاب صوتی انتشارات مهرسا انجام داده ایم.
چرا انتشار کتاب صوتی در ایران هنوز پرهزینه و زمان بر است، حتی وقتی درگاه ها به سرعت درحال رشد هستند؟
یکی از چالش هایی که در تولید کتاب صوتی وجود دارد، هزینه های بالای این فرایند است. این هزینه ها شامل دستمزد گوینده، هزینه های صدابرداری و افکت گذاری، نظارت بر ضبط، و همین طور تجهیزات و فضای استودیو می شود که در مجموع هزینه تولید را زیاد می کند. در عین حال، چنین پیداست که تولید کتاب صوتی در مقایسه با چاپ کتاب کاغذی از نظر اقتصادی به صرفه تر باشد.
دلیلش این است که هزینه تولید کتاب صوتی به طور عمده محدود به یک دفعه است و شاید در مواردی اصلاح هایی هم نیاز باشد، اما برای کتاب کاغذی هر بار باید هزینه چاپ، کاغذ و سایر موارد صورت گیرد. با وجود این، هنوز فرهنگ تولید و مصرف کتاب صوتی در کشور به خوبی جا نیفتاده است. قیمت گذاری مناسب برای کتاب صوتی هم یک چالش به شمار می آید؛ چونکه افزایش زیاد قیمت ممکنست سبب عدم استقبال مخاطبان شود.
در مقابل برای کتاب های کاغذی معمولا قیمت با عنایت به حجم و جنس کاغذ قابل توجیه است و خریداران آسان تر آنرا پرداخت می کنند. بهرحال، ایجاد ارزش واقعی و افزایش آگاهی در رابطه با کتاب های صوتی می تواند در بلند مدت اهمیت بالای ی در پذیرش عمومی آنها ایفا کند.
کیفیت صدا و گویندگی در ایران تا چه حد به استاندارد جهانی نزدیک است؟
کیفیت کتاب های صوتی در کشور ما کم نیست؛ ناشرانی هستند که با سطح بالا کار می کنند و از گویندگان حرفه ای بهره می برند. خیلی از این گویندگان متعلق به رادیو نمایش هستند و ما هم در کتاب های خود کوشیده ایم از این افراد استفاده نمائیم. همان گونه که می دانید، گویندگان رادیو نمایش سطح متفاوتی دارند و کارها را به شکل نمایشی اجرا می کنند.
ما هم تلاش کرده ایم این خاصیت را در کتاب های مان رعایت نماییم تا محتوا بطورکامل به شکل نمایشی ارایه شود. یکی از خاصیت های کتاب های ما فضاسازی کامل با استفاده از افکت های صوتی و موسیقی است. بخصوص در کتاب های کودک که تصاویر بخش مهمی از روایت داستان را بر عهده دارند، اهمیت افکت و موسیقی دوچندان می شود؛ چونکه خردسالان هنگام شنیدن کتاب قادر به دیدن تصاویر نیستند. بدین سبب دقت زیادی در این بخش به خرج داده ایم تا تجربه ای کامل و جذاب ارایه شود.
دو هفته پیش، عموهای فیتیله یعنی آقای فروتن و آقای گلی را دعوت کردیم. این زوج هنری توانستند با اجرای زیبا و خلاقانه خود، داستان ها را بازگو کنند. ما حتی گاهی یک شرح تصویری اضافه می نماییم تا کمبود متن را در جاهایی که تصویر داستان را روایت می کند، جبران نماییم. یکی از دلایلی که هزینه تمام شده تولید کتاب های صوتی بالا می رود، ساخت موسیقی منحصر به فرد برای هر اثر است. در عین حال، خیلی از کتاب های صوتی حال از موسیقی های آماده و وی اس تی استفاده می نمایند که هزینه ساخت پایین تری دارند. البته هنوز هستند کتاب هایی که آهنگ سازی آنها بسیار حرفه ای صورت می گیرد، اما معمولا چنین مواردی کمتر دیده می شود.
برخی کاربران از ضعف تدوین و افکت های صوتی گلایه دارند؛ نگاه شما چیست؟
موسیقی و افکت های صوتی را بسیار مهم می بینم و معتقدم که نقش قابل توجهی در روایت داستان دارند. در تدوین کتاب صوتی، افکت صوتی باید در خدمت روایت باشد، نه جلوتر از آن. خیلی از تدوینگرها یا اصلاً از افکت استفاده نمی کنند و صدا خشک و بی جان می ماند و یا برعکس افکت و موسیقی رو بیش از اندازه وسط کار می آورند و تمرکز شنونده از روایت اصلی را از بین می برند. در صورتیکه در تولیدات استاندارد جهانی، هر افکت با هدف خاصی گذاشته می شود؛ انتقال فضا، حس یا ریتم متن. یعنی بطورمثال صدای بارون فقط تزئینی نیست، بلکه به شنونده کمک می نماید تا «درون موقعیت» قرار بگیرد.
به نظرم این عناصر بخش مهمی از انتقال حس و پیام داستان را بر عهده دارند و ضروریست که به بهترین شکل اجرا شوند. خودم هم اگر صدای گوینده را دوست نداشته باشم یا کیفیت ضبط مناسب نباشد، کتاب صوتی را گوش نمی کنم. چون در این نوع محتوا تنها بوسیله شنیدن با داستان ارتباط برقرار می نماییم، این مورد از اهمیت بسیار بالایی برخوردارست و فکر می کنم بطورکامل درست باشد.
در انتخاب کتاب ها، معیار شما بیشتر پرفروش بودن اثر است یا ارزش محتوایی و فرهنگی آن؟
ما تلاش می نماییم که بیشتر روی ارزش محتوایی و فرهنگی کتاب ها متمرکز باشیم. در انتخاب گوینده هم دقت زیادی می کنم؛ بگونه ای که وقتی می خواهیم کتاب ها را صوتی نماییم، تلاش می نماییم همه جزئیات را به بهترین شکل ممکن لحاظ نماییم. اگر لازم باشد چیزی به محتوای صوتی اضافه شود یا حتی جنبه تصویری به کار افزوده شود، این کار را انجام می دهیم. برای انتخاب گوینده، متناسب صدا و محتوا توجه زیادی دارم. به عنوان نمونه، اگر گوینده ای را برای خواندن درنظر بگیریم که می دانم ایشان تیپ گویی نمی کنند، تلاش می کنم کتاب هایی را انتخاب کنم که با صدای ایشان هماهنگ باشد و احتیاجی به تیپ گویی نداشته باشد. در مجموع، در تمام مراحل انتخاب گوینده و کتاب، هم بر غنای کتاب ها و هم بر محتوای فرهنگی آنها تاکید داریم.
گویندگی سلبریتی ها یا چهره های شناخته شده، چه تاثیری بر فروش و کیفیت اثر دارد؟
خودم هم خیلی بدنبال این بودم که بفهمم آیا واقعا تاثیری روی فروش ما خواهد داشت یا نه. پس از بررسی ها به این نتیجه رسیدم که نه، موضوع این طور نیست. مشکل اینجاست که بچه ها معمولا توجهی به این ندارند که بطورمثال گوینده خانم برومند باشد یا آقای ایوب آقاخانی. برای آنها مهم ترین چیز این است که گوینده بتواند داستان را بگونه ای بگوید که توجهشان جلب شود و خط داستانی حفظ شود، بدین سبب از این لحاظ تاثیر چندانی ندارد.
اما از طرفی، در انتخاب والدین ممکنست این مورد مؤثر باشد، چون اغلب آنها هستند که کتاب صوتی برای بچه ها انتخاب می کنند. حالا شاید والدین به سبب خاطره ای که با صدای گوینده دارند، تصمیم بگیرند آن کتاب را ترجیح دهند.
بازار کتاب صوتی ایران در مقایسه با جهان چه وضعیتی دارد؟ آیا رشد مخاطب واقعی است یا بیشتر تبلیغاتی؟
در جهان، کتاب صوتی به یکی از شاخه های اصلی صنعت نشر تبدیل گشته است. فقط در آمریکا، درآمد سالانه این بازار از ۲ میلیارد دلار گذشته و در اروپا نرخ رشدش از چاپی و الکترونیکی هم بیشتر است اما در ایران هنوز نوپا است.
اهمیت کتاب های صوتی در این است که افراد می توانند به بهترین شکل از زمان های مرده بهره گیرند. بطورمثال در زمانی که بچه ها در مسافرت هستند، می توانند کتاب صوتی گوش دهند یا حتی موقعی که مشغول نقاشی کشیدن یا انجام فعالیت دیگری هستند، از این امکان بهره مند شوند.
این روش نه فقط جهت خردسالان مفید می باشد بلکه برای بزرگسالان هم به کار می آید. بزرگسالان در حین رانندگی یا انجام کارهای روزمره مثل شستن ظرف ها می توانند کتاب صوتی گوش دهند و از این راه به تقویت دانش و مهارت های خود بپردازند. امروزه با فراگیر شدن پادکست ها، استقبال از کتاب های صوتی هم بالا رفته است، چونکه خیلی از افراد زمان کافی برای مطالعه کتاب های چاپی ندارند. به این علت تلاش می کنند با شنیدن کتاب ها در راه یا هنگام انجام امور روزانه از وقت خود نهایت استفاده را ببرند و همین مسئله سبب رشد قابل توجه کتاب های صوتی شده است.
مخاطبان بیشتر به نام پلت فرم وفادارند یا به گوینده و کیفیت اجرا؟
به طور معمول پلت فرم ها تخفیف های خوبی ارایه می دهند و وقتی که یک اشتراک خریداری می کنید، معمولا به تعداد زیادی کتاب صوتی دسترسی پیدا می کنید. به این علت از دید من پلت فرم ها از این جهت بسیار مفید هستند. البته برخی افراد هستند که در حوزه گویندگی کتاب صوتی بسیار معروف شده اند و شناخته می شوند؛ بنابراین، افراد اغلب بدنبال کتاب هایی می گردند که توسط آن گوینده خاص روایت شده باشد.
درباره نوع کتاب های پرطرفدار، به نظر می آید آثار داستانی، انگیزشی، تاریخی و همین طور کتاب های کودک و نوجوان بیشتر شنیده می شوند. بر مبنای مشاهدات و مطالعات شخصی خودم، کتاب های انگیزشی ظاهراً بیشترین مخاطب را دارند؛ به عنوان نمونه، کتاب هایی مثل «در دو روز پولدار شوید» و موارد مشابه. البته تصور می کنم در رتبه بعدی کتاب های داستانی محبوب تر باشند.
چقدر امید دارید کتاب صوتی بتواند بخشی از بحران مطالعه در کشور را جبران کند؟
یکی از دلایلی که ما بسمت تولید کتاب صوتی رفتیم این بود که خردسالان و نوجوانان از همان سنین کم با کتاب انس بگیرند و از کتاب خواندن نترسند. بااینکه تمرکز اصلی ما روی کتاب های کودک و نوجوان است، اما تعدادی کتاب بزرگسال هم تولید کرده ایم. یکی از این کتاب ها را خودم گویندگی کردم و جالب اینجاست که آنرا در ۵۰ پلت فرم خارجی بارگذاری کردیم؛ مثل اسپاتیفای، آدیبل، آمازون و غیره. فکر نمی کنم کتاب دیگری در داخل کشور باشد که تا این حد در پلت فرم های خارجی انتشار یافته باشد.
این موفقیت حاصل این بود که ما سعی کردیم کتاب را بر مبنای معیارهای هر پلت فرم ارایه نماییم. هر کدام از این پلت فرم ها شرایط و الزامات خاص خودشان را داشتند؛ بطورمثال اضافه کردن مقدمه ای یا اعمال تغییرات خاص. ما تمامی این اصلاحات لازم را انجام دادیم تا کتاب در نهایت روی همه آن پلت فرم ها قابل انتشار باشد.
به نظر شما چه تغییرات یا حمایت های فرهنگی لازم است تا تولید کتاب صوتی در ایران پایدارتر شود؟
به نظرم کتاب های صوتی باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند، حتی تلویزیون هم می تواند تمرکز بیشتری روی این مورد داشته باشد. واقعا مزایای کتاب های صوتی چیزی کمتر از کتاب های چاپی نیست. خودم هر سال بمناسبت تولد کتاب های صوتی انتشارات مهرسا برنامه ای برگزار می کنم.
سال گذشته مراسم رونمایی بزرگی در باغ کتاب داشتیم که واقعا عالی بود. آقای رحمان دوست و خانم خامنه ر را هم دعوت کرد بودیم در سال دوم سعی کردیم در رویدادها و ایونت ها بیشتر در رابطه با کتاب های صوتی صحبت نماییم تا مردم بیشتر با این زمینه آشنا گردند. به نظرم اگر یک حرکت جمعی برای معرفی کتاب های صوتی صورت گیرد، نتیجه بهتری خواهد داشت. البته در این راه تبلیغات و همین طور پذیرفتن نقدها هم ضروریست تا بتوانیم قدم های مؤثرتری برداریم.
برخی اعتقاد دارند کتاب صوتی سبب سطحی شدن مطالعه می شود؛ شما چه پاسخی به این انتقاد دارید؟
تفاوت خاصی بین کتاب صوتی و کتاب متنی نمی بینم؛ یکی روی کاغذ قرار دارد و دیگری را می شنویم. از دید من هر چیزی که سبب شود افراد بیشتر کتاب بخوانند، مفید می باشد. باید تلاش نماییم بچه ها را از کودکی با کتاب آشنا نماییم تا از آن نترسند، بتوانند بخوانند و با این دنیا ارتباط برقرار کنند. خیلی از افراد وقتی به کتاب صوتی گوش می دهند، علاقه مند می شوند نسخه کاغذی آنرا تهیه کنند و همین نکته بسیار باارزش و قابل توجهی است.
مغز انسان از دوران باستان با «شنیدن» آشنا شده است. قرن ها پیش از اختراع خط، روایت و داستان از طریق گوش منتقل می شد. پس گوش دادن، روش طبیعی تر دریافت معناست فقط کانال فرق دارد نه عمق بشرط این که با تمرکز به کتاب صوتی گوش دهیم. وقتی مخاطب در سکوت و با تمرکز گوش می دهد، همان مسیرهای درک معنا و تصویرسازی ذهنی فعال می شود که هنگام خواندن فعال است.
آیا برنامه ای برای توسعه محتوای صوتی اختصاصی، مانند سریال صوتی یا روایتهای چندصدایی دارید؟
بله، پادکست رو شروع کردیم. اما به خاطر هزینه های بالا، تولید سریال های صوتی که شما اشاره کردید نیازمند همکاری سه تا چهار گوینده است، که طبیعتاً سبب افزایش هزینه ها می شود. به همین دلیل، با سرعت کمتری پیش می رویم تا به نقطه ای برسیم که فروش به حد قابل قبولی برسد و بتوانیم هزینه ها رو پوشش بدیم.
در حال حاضر فقط تلاش می نماییم که کتاب ها هزینه تولید خودشان رو تأمین کنند؛ همچون پرداخت دستمزد صدابردار و تجهیز استودیویی که هم اکنون داریم. اوایل حتی استودیو هم نداشتیم و مجبور بودیم خارج از انتشارات ضبط نماییم که خودش هزینه بر بود. بدین سبب تصمیم گرفتیم استودیو رو تجهیز نماییم تا روند تولید ساده تر بشود، اما خب هزینه های آکوستیک کردن و تجهیز استودیوو دستمزد گوینده و آهنگساز هم بالاست.
با این وجود به هدف اصلی مون یعنی ایجاد یک پلت فرم برای انتشار محتوایی مثل لالایی ها به زبان های مختلف و خواندن کتاب های مختلف فکر می نماییم. البته این مورد مستلزم زمان و جا افتادن بشرط بالاتر رفتن فروش است. وقتی شروع کردیم، قیمت هر کتاب فقط ۵ هزار تومان بود، حتی با وجود این که گویندگانی مثل آقای فروتن، خانم خامنه، احترام برومند یا لیلی رشیدی کتاب ها رو خوانده بودند که مطمئناً هزینه تولید بالایی داشتند. ولی با درنظر گرفتن همه این ها، تلاش کردیم گام به گام پیش برویم.بعنوان نمونه، اگر گوینده ای را برای خواندن در نظر بگیریم که می دانم ایشان تیپ گویی نمی کنند، تلاش می کنم کتاب هایی را انتخاب کنم که با صدای ایشان هماهنگ باشد و احتیاجی به تیپ گویی نداشته باشد. وقتی مخاطب در سکوت و با تمرکز گوش می دهد، همان مسیرهای درک معنا و تصویرسازی ذهنی فعال می شود که هنگام خواندن فعال است. ولی با در نظر گرفتن همه این ها، سعی کردیم مرحله به مرحله پیش برویم.
منبع: dastohonar.ir
این مطلب دست و هنر مورد پسنده؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب دست و هنر مرتبط
نظرات کاربران دست و هنر در مورد این مطلب